Sha'ir jemshit rozaxunof: “Yaxshi yézilghan bir misramu ijadiyitimge türtke bolidu”
2021.04.16
Ötken esirning 70-80-yilliri qazaqistandiki Uyghur edebiyati öz tereqqiyatining eng güllen'gen dewrige érishken idi. Bu yilliri ziya semedi, hézimet abdullin, iliya bextiya, jamalidin bosaqof, dolqun yasin, mesümjan zulpiqarof, qurwan toxtemof, turghan toxtemof qatarliq sha'ir we yazghuchilar qazaqistandiki Uyghur edebiyatining yarqin wekilliridin bolup tonulghandi. Shular qatarida hazir almuta wilayitining emgekchiqazaq nahiyesige qarashliq bayséyit yézisida yashawatqan sha'ir jemshit rozaxunof bügünki künde ene shu qazaqistan Uyghur edebiyatining wekilliridin biri bolup hésablinidu. Jemshit rozaxunof öz yurtida hem ottura asiya we dunyaning her qaysi memliketliride yashawatqan Uyghurlargha tonulghan sha'irdur.
Jemshit rozaxunof ötken esirning 70-90-yilliri öz yurtining igilik saheside xizmet qilip, asasiy waqtini shuninggha serp qilsimu, emma qelimini hergiz tashlimighan ediblerning biridur. U bügün'ge qeder qazaqistan Uyghur jama'etchiliki ichide chong abruygha ige, talantliq sha'irlarning biri bolup hésablinidu. Edibning ömür bayani we ijadiyiti Uyghur tilliq mekteplerde we siniplarda mexsus oqutulidu.
Biz jemshit aka rozaxunofni ziyaret qilip, uning ömür bayani we ijadiyiti heqqide söhbet élip barduq.
Jemshit rozaxunof radiyomiz ziyaritini qobul qilip, özining ijadiyet yolining qandaq bashlan'ghanliqi hemde ijadiyitidiki asasiy mawzular heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Méning ijadiyetke qedem bésishim 1964-yili mektepning 8-sinipida oquwatqan waqtimda bashlandi. Eserlirimning asasiy mawzusi deslepte tebi'et toghriliq bashlandi. Andin hayat, waqit, balilarning hayati toghriliq boldi. 70-Yillardin tartip ademlerning teqdiri, mijez-xulqi, ademlerning munasiwetliri heqqide eserlirim keng miqiyasta bashlandi. 90-Yillarning bu yéqida özgertip qurush, qazaqistanning musteqilliqi ijadiyitimde muhim téma boldi.”
Jemshit rozaxunof özining dölet xizmitidiki pa'aliyiti bilen ijadiy pa'aliyitini teng élip barghanliqini bildürdi.
U edebiyatning köpligen zhanérlirida ijad qilip kéliwatqanliqini tekitlep, mundaq dédi: “Men Uyghur edebiyatidiki klassik shekillerning tuyuq, museddestin bashqa türlirining hemmiside öz qelimimni sinap kördüm. Kéyinki waqitlarda sonétlarni, ruba'iylarni köprek yéziwatimen. Bügünki künde sonétlarning gülchembirining 15 ni yazdim. Ruba'iylirimning sani 3500 kuplétqa yetti, 13000 misradin éship ketti. Mushularni kélechekte yighip, yéngi kitablarni chiqirishqa heriket qiliwatimen.”
Jemshit rozaxunof öz ijadiyitide bashqimu sha'irlarning alahide orun tutudighanliqini mundaq dep chüshendürdi: “Méning bir aditim, meyli deslepki qétim shé'ir yéziwatqan adem bolsun, meyli péshqedem bolsun, men shularning yazghan shé'irlirini nahayiti tewrinip oquymen. Yaxshi yézilghan bir misra, yaxshi yézilghan shé'ir we kitabning özi méning ijadiyitimning ösüshige türtke bolidu désem bolidu. Özümge ustaz tutqan ademlermu boldi. Mesilen, abliz hézim, abdughopur qutluqof, dolqun yasin, sawutjan memtqulof, réhimjan roziyéf. Bashqa millet yazghuchiliridin, mesilen, qérindash qazaq sha'irliridin qadir mirza'elini, tumanbay moldaghaliyéfni, muxter shaxanofni, özbék sha'irliridin abdulla aripof bilen erkin wahidofni nahayiti söyüp oquymen.”
Sha'ir jemshit rozaxunof Uyghur élidiki ediblerdin téyipjan iliyéf, osmanjan sawut, chimen'gül awut qatarliq sha'irlarning ijadiyitini özige ülge tutidighanliqini hem ularni qedirleydighanliqini otturigha qoydi.