Шаир вә язғучи телман нурахуноф

Мухбиримиз мәмәтҗан җүмә
2021.05.14
Шаир вә язғучи телман нурахуноф
Photo: RFA

Телман нурахуноф 1964-йили алмута вилайитиниң уйғур наһийәсигә қарашлиқ чоң ақсу йезисида зиялий аилисидә дуняға кәлгән. У 1981-йили юртидики оттура мәктәпни, 1986-йили алмута шәһиригә җайлашқан абай намидики қазақ педагогика институтиниң филологийә факултетини тамамлиған. У илгири-кейин болуп, “алитағ” уйғурчә проограммисида, “җазуши” нәшриятида муһәррир, қазақ радийосида алий муһәррирлик вәзиписини өтигәндин башқа, қазақистан министирлар идариси қармиқидики тил комитетида баш мутәхәссис болуп, ишлигән. 

1994-Йили у қазақистан телевизийәси “алатав” қанилиға тәвә “алитағ” уйғурчә программисиға баш муһәррир болуп тәйинләнгән вә 2001-йилғичә хизмәт қилған. 

Телман нурахуноф қазақистан уйғур әдәбиятиниң проза вә по‍езийә саһәлиридә үнүмлүк қәләм тәвритиватқан әдибләрниң бири болуп, униң әсәрлири һәр хил гезит вә журналларда, давамлиқ елан қилинип келингән. Шаирниң “қәлбим аһаңлири”, “көзләр һәм йүрәк” намлиқ шеирлар топлими, “сәвда”, “сәһрадин кәлгән йигит” намлиқ повестлар, һекайиләр вә повестлар топлими, “чин йүрәктин” намлиқ сонетилар топлими, “қанлиқ өстәң” намлиқ роман вә һекайиләр топлими нәшир қилинған. 

Қазақистан язғучилар иттипақиниң әзаси телман нурахунофниң һекайилири 2009-йили қазақистан пайтәхти нур-султан шәһиридә нәшир қилинидиған “литературний казахстан” журнилида рус тилида, 2015-йили қазақистан язғучилириниң “җулдиз”, әдәбий-иҗтимаий журнилида қазақ тилида йоруқ көрди. 2015-Йили униң бир қисим әдәбий әсәрлири уйғур мәктәплириниң 11-синип “уйғур әдәбияти” дәрсликигә киргүзүлгән. 

Телман нурахунофниң иҗадий вә җәмийәтлик әмгики мунасип баһалинип, у “қазақистан асасий қануниниға 25 йил” тәвәллутиға беғишланған медал билән тартуқланған. 

У һазир қазақистандики “асия бүгүн” мустәқил гезитидә баш муһәрририниң орунбасари болуп ишлимәктә.  

Телман нурахуноф ше‍рлиридин арийә 

Қандақ сеғинмай сени 

Қандақ сеғинмай әзиз юрт сени,

Аләмдә сениңдәк гөзәл юрт қени?

Төрт пәсил мәнзирәң аҗайип зилва,

Сән билән һелиһәм ақиду қеним.

 

Аләмдин издисәм тепилмас макан,

Тәң кәлмәс саңа һеч бу аләм-җаһан.

Меһрибан қойнуңға қозиқин қаққан,

Атам рәмити, анам меһрибан.

 

Қандақ сеғинмай әзиз юрт сени,

Юмшақ бағриңда ятса өз атам.

Издисәм тепилмас чирай авази,

Һели һәм қахшайду меһрибан анам.

 

“юртниң қәдри, балам, бөләк” – дәйдиған,

Кечә-ю күндүзи ғәмни йәйдиған.

Юрт десә йегини, ичкини қелип,

Бир чамдам йирақлап һеч кәтмәйдиған.

 

Атамниң достлири келиду әнә,

Һөрмити ярашқан юртниң дилиға.

Атамни әслисә әзиз достлири,

Тирилип кәлгәндәк көзүм алдиға.

 

Тилсим вә сеһирлиқ әй, юрт, мәнзирәң,

Аҗайип дилкәштур һәр бир юртдишим.

Қандақ сеғинмай сени әзиз юрт,

Сән мениң муңдишим, мениң сирдишим. 

Уйғур қизиға 

Аләм ойғанди көзини ечип,

Сүзүлүп,

Апақ таң атқанда.

Гөзәл йүзлириңгә қонди қуяш нури,

Өз сөлитини

Әксиңгә селип.

Қуяшниң чирайини көрдүм,

Сениң чеһриңдин,

Уйғур қизи.

 

Қучиқиңда ухлап қапту,

Кечичә йиғлиған гөдәк.

Меһриңгә бөләнгән сәби тиниқлири.

Ахшам кәч кирпик қақмиған,

Җүп көзүңдә ана шатлиқи.

Бәхитни балидин көргән

Уйғур қизи.

 

Күн бойи

Тирикчилик, турмуш ғеми,

Қундуз чачлириңни нечүк йошурдуң?

Қәлиқәй яғлиқ бешиңда.

 

Гоя тәңнә қилип қәлбиңни,

Һәсрәтни юғуруп.

Өмүрниң қанчә күни петип

Атти нәччә теңи?

Ястуққа

Нәччә рәт төкүлди йешиң?

Бу аләмгә сиғмай қалса

Ақ көңлүң.

Дәрд-пиғанниң теңини

Алар киши барму бөлүп,

Уйғур қизи?

 

Яңрап қалди хәлқ нахшиси,

Ейтқанда сән муңлинип.

Әкс сада

Аңланди айдиң кечидә.

Өмүргә ашиқлиқиң шунчә рошән,

Сени көргән

Мону аләм йәнә хурсән.

Сени көргән

Айму һәм,

Қуяшму һәм

Тилға кәлмәс

Худди кекәч.

 

Уйғур қизи,

Сәндин башқа гөзәл йоқтур,

Сәндин яхшиси,

Мән яшиған

Мону чолақ аләм ичидә.

 

Мәйли

Әзизлидим, қиммәт дедим дуняда,

Әркинликни көзүм билән көргәндә.

Йүрүкүмгә тәңкәш соқар бир арман,

Һаятлиқта бәхит, шатлиқ сөйгәндә.

 

Һәр нәпәстә вәтән дәймән йүрәктин,

Һаятимни сениң үчүн бөләттим.

Әҗдадимниң киндик қени төкүлгән,

Сеғиништа тоймай сени сөйәттим.

 

Хушаллиқиң бәхит болуп келиду,

Һәсрәтлириң йүрүкүмни тилиду.

Қанат қеқип учуп кәткән қуш кәби,

Әркинликму йенип бир күни келиду.

 

Һаятлиқта шуни көрсәм - тиликим,

Андин мәйли тохтап қалсун йүрүкүм. 

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.