Корона вируси хитайниң “бир бәлвағ бир йол” қурулушиға қандақ тәсир көрситәр?
2020.03.17

Хитай һөкүмити ғайәт зор мәбләғ салған “бир бәлвағ бир йол” қурулушини әмәлгә ашуруш үчүн күч чиқириватқан бир пәйттә хитайниң вухән шәһиридә корона вирусиниң партлиши пүтүн дуняниң диққитини корона вирусиға тартти. Хитайниң “бир бәлвағ бир йол” қурулушиға мунасивәтлик дөләтләрниң һәммисидә дегүдәк корона вируси байқалған. Иран вә италийәгә охшаш дөләтләрдә корона вируси наһайити көп кишиниң өлүшини кәлтүрүп чиқарди. Бундақ бир вәзийәттә хитайниң мәзкур пилани, йәни йеңи йипәк йоли қурулуш пилани қандақ болар? корона вируси сиясий вә тиҗарәт җәһәттин хитайға қандақ тәсир көрситәр? бу һәқтә зияритимизни қобул қилған әнқәрәдики уйғур тәтқиқат институти мудири, һаҗәттәпә университети тарих оқутқучиси доктор әркин әкрәм әпәнди әгәр корона вирусиға қарши күрәш узунға созулуп кәтсә хитайниң иқтисадий зияниниң зор болидиғанлиқини, бу түпәйли “йеңи йипәк йоли” қурулушиниңму зор зиянға учрайдиғанлиқини илгири сүрди.
Корона вируси вәқәси хитайға сиясий җәһәттин қандақ тәсир көрситәр? доктор әркин әкрәм әпәнди һазир “йеңи йипәк йоли” өтидиған дөләтләрдики хәлқләрниң корона вируси түпәйли хитайға болған өчмәнликниң күчийиватқанлиқини, буниңму “йеңи йипәк йоли” қурулушиға қаттиқ сәлбий тәсир көрситидиғанлиқини оттуриға қойди.
Доктор әркин әкрәм әпәнди хитай һөкүмитиниң явропа иттипақиға әза бәзи дөләтләрни иқтисадий җәһәттин мәнпәәт йәткүзимән дәп өзигә тартип, уларни йеңи йипәк йоли қурулушини қоллашқа чақирғанлиқини буниңдин бәзи явропа дөләтлириниң биарам болуватқанлиқини оттуриға қойди.
Доктор әркин әкрәм әпәнди йеңи йипәк йоли қурулушини қоллаватқан явропа дөләтлириниң көпидә корона вируси чиқип, зор зиянға учраватқанлиқини, хитай иқтисадиниңму көп чекинип кәткәнликини, шуңа хитайниң мәзкур “йолни әмәлгә ашуралмайдиғанлиқи” ни илгири сүрди.
Уйғур академийәси хитай тәтқиқат институти мудири доктор пәрһат тәңритағли әпәнди корона вирусиниң йеңи йипәк йоли қурулушиға сәлбий тәсири болуватқанлиқини байқиған хитай буни азайтишқа тиришиватқанлиқини баян қилди.
“бир бәлвағ бир йол?” қурулушини 2013-йили хитай дөләт рәиси ши җинпиң қазақистанға елип барған зиярити җәрянида астанада дуняға елан қилғаниди.