Xitay hökümitining yardimide, Uyghurlarning “Shapa'etchisi” ge ayliniwatqan xitaylar

Xitay bashqurushidiki “Shinjang xewerler tori” ning bügün, yeni 28-öktebirdiki sanida “Shinjangning kelpin nahiyeside qoy baqmichiliqida yéngiliq yaritip tereqqiy qilish uslubi baqmichilarning kirimini ashurdi” namliq bir xewer bérildi. Gerche mezkur xewerning témisida diqqet qozghighudek alahide bir uchur bolmisimu, lékin témisi astidiki üch neper xitayning qolidiki 50 ming yüen mukapat sommisi yézilghan taxtini kötürüp turghan haliti diqqetni tartidu. Yeni, Shinjang Uyghur aptonom rayonluq istatistika idarisining hökümet tor békitide bérilgen melumattin qarighanda, kelpin nahiyeside Uyghurlar nopusi 98 pirsenttin yuqiri nisbetni igileydighanliqi yézilghan. Emma yuqiriqi xewerdiki yéza-igilikide yéngiliq yaritip mukapat alghanlarning ichide birmu Uyghur yoqluqi kishini ejeblendüridu.

Xewerning mezmunigha qaraydighan bolsaq, Uyghur élide atalmish 8-nöwetlik yézilarda igilik tiklesh musabiqisi ötküzülgen bolup, resimdiki üch xitay kishi del bu musabiqide birinchilikke érishkenler iken. Bu üch neper xitay kelpin nahiyesidiki atalmish “Shinjang xuké jinlen déhqanchiliq charwichiliq pen-téxnika cheklik shirkiti” ge wakaliten bu musabiqige qatnashqan. Xewerde déyilishiche, ular kelpin qara yungluq qoyining sortini elalashturush téxnikisi arqiliq kelpinliklerni bay bolushqa yétekligenmish. Hazirghiche kelpin nahiyesidiki 6 kenttin 25 a'ile ularning téxnikisidin nepke érishkenmish. Mezkur xewerde yene kelpin nahiyesi achal baziri tura 2-kentidin rizwan'gül erkin isimlik bir baqmichi Uyghur ayalning tesiratliri bérilgen bolup, rizwan'gül isimlik bu ayalning öyide 15 dane kelpin qara yungluq qoyi barliqi, shirketning ulargha “Qoy béqish téxnikisini ögitipla qalmay, yene wakaliten béqish toxtami tüzgenliki, rizwan'gülge yilda ikki qétim payda ayrip bérilidighanliqi, kéler yili rizwan'gülning yene bir qanche qoyni artuq béqish pilani barliqi bayan qilin'ghan.

Derweqe, téxnika ögitish, payda ayrip bérishler qarimaqqa tolimu köngüldikidek ish bolghanliqi éniq. Emma xewerning dawamida yézilghan “Bir tutash qoy, meblegh, sughurta, téxnika mulazimiti, boghuzlash we pishshiqlap ishlesh, bir tutash bahada qayta sétiwélish qatarliq 6 bir tutash tüzümi” dégendek kopiratip puriqi chiqip turghan sözlerdin, ishlarning yuqirida déyilgendek “Güzel” emeslikini perez qilalaymiz. Bu yerde bizni oylanduridighan mundaq bir qanche so'allar bar. Yeni, kelpin nahiyesidiki Uyghurlar tarixtin buyan déhqanchiliqqa tayinip hayat kechürüp kelgenlikini hemmimiz bilimiz. Emma yuqiriqi xewerde 6 kenttiki 25 a'ilining qoy baqmichiliqi bilen shughullinishqa “Yéteklen'gen” liki déyilgen. Buningdin qarighanda, bu a'ililerning eslidiki déhqanchiliq kespini hazirqi “Zamaniwiy padichiliq kespi” ge almashturghanliqi éniq. Undaqta, bu xil kesip almashturush qandaq usulda emeliyleshti? bu 25 a'ililerning hemmisi öz ixtiyarliqi bilen kesip özgertishni qobul qildimu yaki buning keynide bashqiche birer seweblermu barmu?

Yuqiriqi so'allirimiz asasida kelpin nahiyesining namratliqtin qutuldurush siyasetlirige alaqidar uchurlarni izdep köridighan bolsaq bashqiche bir ehwalni bayqaymiz. Yeni, kelpinlik déhqanlardin kesip özgertkenlerning yalghuz yuqiriqi 25 a'ile bilenla cheklenmestin, belki téximu köp ikenlikini bayqaymiz. Misalgha alsaq, 2019-Yili 13-mayda xitay bashqurushidiki “Shinjang ku'énlun tori” da bérilgen bir xewerDe bu mesilige alaqidar bir qisim uchurlar bérilgen. Yeni, “Gherbiy shimal néfitliki”, “Aqsu kespiy téxnika mektipi” we “Kelpin nahiyelik yéza-igilik idarisi” qatarliqlardin töwen'ge chüshken “Fangxüyjü (访惠聚) xizmet guruppisi” xadimlirining yuqirining buyruqi bilen kelpin nahiyesidiki her bir a'ilidin her bir shexskiche ayrim-ayrim halda “Namratliqtin qutuldurush pilani tüzgen” liki؛ xizmet guruppisi xadimlirining “Kelpin nahiyesidiki bir qisim déhqanlarning yerlirini bashqilargha ötküzüp bergüzüwétip, ularni déhqanchiliqtin azad qilghanliqi hemde yerlirini ötküzüp bériwetken déhqanlarni öz aldigha kesip tallash we igilik tikleshke yétekligen” liki bayan qilin'ghan. Eqli-hoshi azraqla jayida bolghan herqandaq bir adem, ata-bowisidin tartip shughullinip kéliwatqan déhqanchiliq kespini tashlap, térilghu yerliridin waz kéchip, kesip özgertishining asan'gha toxtimaydighanliqini chüshinidu. Shundaq iken, kelpin nahiyeside Uyghur déhqanliri kolléktip halda déhqanchiliqni tashlap, yerlirini ötküzüp bérip, bashqa kesipni nöldin bashlap öginishni “Namratliqtin qutulush üchünla tallishi” ademning eqilge sighmaydighan bir normalsizliqtur.

 Mezkur xewerde, kesip özgertken déhqanlarning yalghuz kelpin qara qoyi baqmichiliqi bilenla emes, belki hemkarliq kopiratiplirining étizlirida chamghur, tawuz, purchaq qatarliqlarni térish arqiliq ishlemchilik qiliwatqanliqi bayan qilin'ghan. Xewerning mezmunidin qarighanda, kelpindiki Uyghur déhqanlirining térilghu yerliri tartiwélinip, kopiratipqa eza qildurush, türler we éhtiyaj boyiche kespiy terbiyelesh we terbiyeleshtin chiqqan déhqanlarni ögen'gen kespige asasen munasiwetlik sahelerde ishlemchilikke qoyush, kelpin nahiyesidiki “Namratliqtin qutuldurush” siyasiti bolghanliqi bolghanliqi ashkara. Nawada biz bu “Siyaset” ni ötken bir qanche yilda lagérlargha alaqidar ashkarilan'ghan höjjetlerdiki mezmunlar bilen baghlaydighan bolsaq, kelpin déhqanlirining qismetliri bizni téximu chöchütüshi mumkin. Chünki ashkarilan'ghan höjjetlerde atalmish “Kespiy terbiyelesh” ning jaza lagérlirining del özi ikenliki, atalmish töwen'ge chüshken xizmet guruppiliriningmu del Uyghurlarning öylirigiche köchüp kirip, 24 sa'et Uyghurlargha nazaretchilik qilghan xitaylar bolghanliqi delillen'gen.

Bu ehwallardin qarighanda, yuqirida biz tilgha alghan kelpin nahiyesidiki 25 déhqan a'ilining öz ixtiyarliqi bilen kesip özgertip, baqmichiliq qilishi bizni oylanduridu. Emise biz yene baqmichiliqta yéngiliq yaritip, kelpin Uyghurlirini bay qilghan atalmish “Shinjang xuké jinlen déhqanchiliq-charwichiliq pen-téxnika cheklik shirkiti” heqqide izdinip köreyli

xj.news.cn

Mezkur shirket heqqide beydu torida mundaq uchurlar bérilgen. Yeni bu shirket 2023-yili 12-ayning 29-küni qurulghan bolup, shirketning qanuniy wekili yang xüen isimlik biri ikenliki yézilghan. Yang xüen kommunist xitay partiye ezasi bolup, esli yurti jé jyang ölkisining xu ju shehiri. U 2022-yili iyunda kelpin nahiyesige “Shinjanggha yardem bergüchiler” namida kelgen. Xewerde déyilishiche, u kelpin nahiyesige kelgendin kéyin, xitay hökümitining “Shinjanggha yardem siyasetliri” we kelpin nahiyelik partkom hemde nahiyelik hökümetning küchlük yardimide, qoy baqmichiliq kespide “Chong islahat” ni bashlighan. Shuning bilen kelpin nahiyesidiki qoy baqmichiliq kesipler bazisida ölchemlik, zamaniwi qoy qotanliri sélinip, ilghar bolghan baqmichiliq esliheliri we téxnikilar bu bazigha élip kirilgen.

Derweqe, mesilining mahiyitidin xewersiz bolghan her qandaq bir kishige, yang xüen isimlik bu jéjyangliq xitayning kelpin nahiyesining “Qoy baqmichiliqidiki chong islahati” tesirlik bir hékayidek tuyulushi mumkin. Lékin bu yerdiki mesile, yang xüen téxi ikki yil burun yeni, 2022-yili kelpin nahiyesige kelgen. Atalmish “Shinjang xuké jinlen déhqanchiliq-charwichiliq pen-téxnika cheklik shirkiti” ni bolsa ötken yilining axiri, yeni 2023-yili dékabirning axirqi küni 10 milyon yüen meblegh bilen qurup chiqqan. Yang xüenning “Shinjanggha yardem bergüchi” namida jéjyang ölkisining xu ju shehiridin kelpin nahiyesige kelgenliki xewerde éniq déyilgen. Démek, yang xüenning puldar karxanichi emesliki ashkara. Yeni uning shirket qurush üchün salghan 10 milyon yüen meblighining del hökümet teripidin teminlen'genlikini bu wejidin tesewwur qilishimiz tes emes. Hökümetning iqtisadiy, siyasiy jehettin küchlük qollishi, astida islahat qilish yalghuz yang xüen üchünla emes, belki Uyghur déhqanliri üchünmu mumkinchiliki bolghan ishlardin biridur. Emma teyyar pul we ewzel siyaset bilen bashqilarning zéminigha kélip, yerlirini tartiwélip, déhqanlarni ishlemchige aylandurush yang xüendeklerdin bashqilarning qolidin kélishi natayin! xitay hökümiti metbu'atliri özliri ilgiri aqsu wilayiti we bashqa jaylarda zor miqdardiki yerlerni qayta teqsim qilish, ölchesh namida igilirining qolliridin yighip alghanliqini xewer qilishqanidi. Mana bu yerler ene shundaq ichkiri xitaydin kelgen yardem bergüchilerning igilik tiklishige bérilgenlikide shek yoq.

Derweqe, yillardin buyan Uyghur élidiki déhqanlar kommunist xitayning bundaq shapa'itidin behrimen bolup baqmighan. Jéjyangliq yang xüen'ge bolghan qollash kelpin déhqanlirigha yaki Uyghur élidiki namrat Uyghur déhqanlirigha néme wejidin bérilmey qaldi? bu yerde shu nerse éniqki, xitay ölkisidin aqqunlarni yötkep kélip, pul, yer we siyaset bilen teminlep, Uyghurlarning “Shapa'etchisi” ge aylandurush, “Uyghurlarni namratliqtin qutuldurush” ni meqset qilmighan. Eksiche, Uyghurlarni yer-zéminliridin ayrip, ularning ornini xitay aqqunliri bilen toldurush, xitay aqqunlirigha her jehettin Uyghurlarning ornini élishigha yardemlishish we aqiwette Uyghurlarning jan béqish üchün her yerde sersan, sergerdan bolup, ishlemchilik qilidighan topluqqa aylandurush, bu arqiliq Uyghurlarning yashash uslublirini pütünley özgertip, ularning “Tebi'iy yosunda yoqilip” kétishini keltürüp chiqirishni meqset qilghan bolushi mumkin.

[Eskertish: mezkur obzordiki qarashlar aptorning özige tewe bolup, radiyomizgha wekillik qilmaydu]