D u q ning 8-nöwetlik qurultiyining muqeddimisi sarayéwo shehiride bashlandi

Xitay hökümitining Uyghur qirghinchiliqini burmilash we yoshurush urunushliri yéngi shekil éliwatqanda dunya Uyghur qurultiyi (d u q) ning 8-nöwetlik wekiller qurultiyining perdisi 24-öktebir küni bosniye-géritsigwinaning paytexti sarayéwo shehiride kötürüldi.

1980-Yillarda Uyghur jem'iyitide zor qizghinliq bilen körülgen “Waltérning sarayéwoni qoghdishi” namliq kilassik kinodiki rast we saxta “Waltér” ning kechmishliri arqiliq sarayéwo shehiri Uyghurlargha xélila tonushluq isimlardin bolup qalghanliqi melum. Emma köp qisim Uyghurlargha namelum bolghan yene bir hadise del mushu bosniyede 1992-yili bashlan'ghan ichki urushta sérbiye qoralliq qoshunlirining sekkiz mingdin artuq bosniye musulmanlirini qirip tashlighanliqi, netijide yawropa parlaménti we bashqa hökümetlerning bu paji'eni “Bosniye qirghinchiliqi” dep resmiy élan qilghanliqi hésablinidu. Mana mushundaq bir tarixiy sheherde Uyghur qirghinchiliqini merkiziy téma qilghan bir zor yighilishning ötküzülüshi buning ehmiyitini téximu ashurghanidi.

Bu qétimqi yighilish “D u q ning 8-nöwetlik wekiller qurultiyi”, shuningdek “Bosniye qirghinchiliqidin Uyghur qirghinchiliqigha nezer” témisidiki xelq'araliq muhakime yighinining birleshmisi bolup, töt kün dawam qilishi pilanlan'ghan. Bu qétimqi yighilishning tunji künidiki tunji pa'aliyiti qarshi élish murasimi bolup, d u q ijra'iye komitétining re'isi ömer qanat qurultaygha wakaliten barliq wekillerni we méhmanlarni qizghin qarshi alidighanliqini bildürdi. U sözide xitay hökümitining qolidin kélidighan barliq wastilarni ishqa sélip bu qétimqi qurultayni achquzmasliqqa urun'ghan bolsimu, ularning bu xildiki rezil meqsitining emelge ashmighanliqini, mushuning özi emeliyette d u q ning xizmetliri xitay hökümitini qanchilik perishan qiliwatqanliqi we ularning “Péyini sirqiritiwatqanliqi” ning janliq bir ipadisi ikenlikini alahide eskertti.

Shuningdin kéyin yighin ehlige “Dunya Uyghur qurultiyining 20 yili” témisidiki höjjetlik filim qoyup bérildi. Bu höjjetlik filimda d u q dunyagha kelgendin buyan uning kichikliktin zoriyish, mukemmellishish we dunyadiki ortaq étirapqa érishken eng chong Uyghur teshkilatigha aylinish musapisi süretler we shahitlarning bayanliri arqiliq ixcham bayan qilin'ghan idi.

Shu qatarda bu qétimqi qurultayni wujudqa chiqirishqa alahide küch chiqarghan “Qurultay teyyarliq komitéti” ning mes'uli, d u q ning mu'awin re'isi perhat yurungqash ependimu söz aldi. . Uning éytishiche, xitay hökümitining bu qétimliq qurultayni tosup qélish urunushi xéli waqitlar ilgirila bashlan'ghan bolup, ularning buni ishqa ashurush yolida qollan'ghan tolimu shermendilerche wasitiliri mahiyette xitay hökümitining qanchilik peskesh bir hökümet ikenlikini, shundaqla ularning chégra halqighan zulumlirini yene bir qétim dunyagha namayish qilghan.

Bügünki pa'aliyetning ikkinchi bölümi sherep méhmanlirining nutuqlirigha béghishlan'ghan bolup, sabiq re'is dolqun eysaning riyasetchilikide dawam qildi. U xitay hökümitining ölüm tehditi, xakkérliq we bashqa wasitilerni qollinish arqiliq bu qétimqi qurultayni tosup qélishqa urunushidiki sewebler heqqide toxtilip: “Hakimmutleqlik we diktatura bilen tonulghan xitay bizning démokratik usulda saylam ötküzeligenlikimizni özliri üchün bir chong xiris hés qilmaqta” dédi. Shuningdek bu qétimqi qurultayning ongushluq échilishi Uyghurlar üchünla emes, belki démokratiye dunyasi üchünmu bir qétimliq ghelibe ikenlikini körsetti.

Shuningdin kéyin bu qétimqi qurultaygha qatnishishqa kelgen wekiller dölet teweliki boyiche ayrilghan guruppilar asasida qesem berdi hemde özlirining wekillik guwahnamilirini tapshuruwaldi.

Yighin ariliqida radiyomiz ziyaritini qobul qilghan dolqun eysa nöwettiki murekkep weziyette bu qétimliq qurultayni yenila bir qétimliq utuqluq pa'aliyet bolidu, dep qaraydighanliqini bildürdi.

Qurultay wekilliridin d u q ning meslihetchisi, Uyghur akadémiyesining re'isi, doktor rishat abbasmu mushu xildiki qarashta. Uning pikriche, bu qétimqi qurultay hemkarliq, démokratiye we yéngiliq yaritishning yéngi misalliridin bolup qalghusi.

Qurultayning resmiy pa'aliyetliri 25-öktebir küni bashlinidighan bolup, biz bu heqte dawamliq xewerler bérimiz.