Amérika Uyghurliri “1-Öktebir” de xitay elchixanisi aldida naraziliq namayishi qildi

Muhajirettiki Uyghurlar her yili ghezep we qayghu ichide xatirileydighan künlerning biri “1-Öktebir” bolup, bu yil xitay xelq jumhuriyiti qurulghanliqining 75 yilliq xatirisi öz nöwitide Uyghurlarning öz erkinliki we musteqilliqidin ayrilip qalghanliqiningmu 75 yilliqi, dep qarilidu. Shu sewebtinmu amérika Uyghur birleshmisi teshkilligen “1-Öktebir naraziliq namayishi” toxtimay yéghiwatqan yamghurgha qarimastin öz waqtida washin'gton shehiridiki xitay elchixanisi aldida bashlandi.

“Uyghur qirghinchiliqini toxtat! ”, “Qatil xitay, sherqiy türkistandin yoqal! ”, “Sherqiy türkistan'gha hörlük” dégendek sho'arlar elchixana aldida toxtimastin yangrash bilen birge Uyghurlarning qelbidiki ghezep we qisas chuqanlirini janliq namayan qilmaqta idi. Yelpünüp turghan ay-yultuzluq “Sherqiy türkistan bayriqi” gha mas halda namayishchilarning qolliridin orun alghan pilakatlar, shuningdek ulargha yézilghan “Uyghurlarni qul qilishni toxtat! ”, “Shi jinping Uyghur qirghinchiliqidin hésab bersun!” dégendek jümliler bolsa namayishtiki meqsetlerni tiwishsizla ipadileytti. Yéshi alliqachan 80 ge qarap méngiwatqan rabiye qadir xanimning késellikige qarimastin namayishchilar sépidin orun élishi öz nöwitide Uyghurlarning küresh iradisining sunmaydighanliqini körsetmekte idi. Rabiye qadir xanim namayishchilar towlighan sho'arlardin kéyin sözge chiqip, Uyghurlarning nöwettiki ehwalini özining hayat kechmishlirige birleshtürgen halda qisqiche bayan qildi.

Xitay hökümiti eyni waqitta “Tinchliq bilen azad qilish” namida Uyghur élini qoralliq ishghal qilghandin kéyin, Uyghurlargha “Aptonomiye” béridighanliqi heqqide wede bergen. Emma 75 yilliq tarix bu wedining pütünley saxtipezlik ikenlikini toluq ispatlighan. Téximu muhimi, nöwettiki qirghinchiliq mahiyette xitayning shu waqitlardila bashlap bolghan Uyghurlarni yoqitish herikitining eng yüksek pellisi bolup qalghan. Rabiye xanim mushu ehwallarni sözlep kélip, xitayning eyni waqitta Uyghurlarning baylirini, ölimalirini we ziyaliylirini on minglap öltürüshni bashlighanliqini, buningdiki baylarni we ziyaliylarni yoqitish nishanining hazirmu dawam qiliwatqanliqini, xitayning her qétimqi Uyghurlarni basturush dolqunidin kéyin qisqighine bir qétimliq “Yumshitish” dewrini barliqqa keltürüp Uyghurlarni gollawatqanliqini, emma xitayning qanchilik basturushi we qirghin qilishidin qet'iynezer Uyghurlardiki xitaygha bolghan qarshiliqning zadila toxtap qalmighanliqini alahide eskertti.

Xitay elchixanisi aldidiki namayish meydanigha yene xitay démokratchiliri, xongkong, tibet, ichki mongghul we teywen pa'aliyetchilirimu öz naraziliqini ipadileshke toplan'ghan idi. Ularmu namayish jeryanida Uyghurlar heqqide sho'ar towlash bilen birge “Xitay kompartiyesi yoqalsun! ”, “Shi jinping texttin chüshsun!” dégendek teleplirini ipadilidi.

Bu qétimqi namayishni teshkilligen amérika Uyghur birleshmisining re'isi elfidar iltebir namayish ariliqida radiyomiz ziyaritini qobul qilip, bügünki pa'aliyet heqqide qisqiche chüshenche berdi. Uning éytishiche, ular chüshtin burun amérika dölet mejliside Uyghurlar heqqidiki qanun layihelirining tézrek awazgha qoyulushi we maqullinishi üchün bir qisim palata ezalirini nishan qilghan dewetchilik pa'aliyitini ongushluq tamamlighan. Andin bu jaygha kélip namayishni bashlighan.

Bügünki namayishqa ishtirak qilghanlar ichide lagér shahitliridin tursun'ay ziyawudun her da'imqidek sepning aldidin orun alghan idi. U özining bu qétimqi namayishtin oylighanliri heqqide söz bolghanda tashqi dunyaning xuddi eyni waqittiki Uyghurlardek xitayning aldamchi teshwiqatlirigha ishinip qalmasliqi lazimliqini alahide tekitleydu. Yene bir yaqtin bu meydandiki namayishta u xitay hökümitining zulum we basturushlirigha duch kelgen xitay jama'itining bir qisim wekillirini körgen. Xitay hökümiti özining xitay puqralirigha bu qeder jebir-zulum salghaniken, xitay hökümitini pütünley “Yat xelq” dep qarilidighan Uyghurlargha shepqet qilidu, dep ishinish hamaqetliktin bashqa nerse emes.

Namayish toxtimay yéghiwatqan yamghurgha qarimastin ene shu yosunda dawam qilip, jarangliq sho'ar sadaliri bilen ayaghlashti.