Amérika Uyghurliri 2025-yilni birlikte kütüwaldi
2025.01.01

Muhajirettiki Uyghur jama'iti türlük seweblerdin dunyaning herqaysi jaylirigha tarqaq makanlashqan bolup, Uyghurlarning esirler boyi dawam qilip kelgen kolléktip hayatliq chembirikide öz'ara alaqide bolush we jem bolup bar-yoqtin birlikte behrimen bolushtek en'enisi izchil türde oxshimighan shekillerdiki pa'aliyetler arqiliq emelge éship kéliwatqanliqi melum. Bu xildiki jem bolush pa'aliyetlirining biri, amérika Uyghurlirining washin'gton shehirige jem bolup, 2025-yilni kütüwélish pa'aliyiti ötküzüshi boldi.
Amérika Uyghur birleshmisining bash sahibxaniliqida teshkillen'gen bu qétimqi pa'aliyet 31-dékabir kechqurun bashlandi. Wirjiniyediki Hyatt méhmanxanisining besh yüz kishilik zali amérika tewesidin, shundaqla yawropa we bashqa jaylardin kelgen Uyghur jama'iti bilen liq toldi. Pa'aliyet riyasetchiliri mustafa aqsu we köp qisim Uyghurlargha “Nazaket” dégen isim bilen tonulghan doktor élis andérson bu yilliq pa'aliyetning bashlan'ghanliqini élan qilghanda, zalda güldüras alqish sadaliri yangridi.
Uyghur élide yillardin buyan izchil dawam qilip kelgen basturushlarda eng éghir zerbige uchrighan sahelerning biri Uyghur milliy kimlikige mensup mezmunlar bolup, xitay hökümitining “Jungxu'a milliti ortaq éngi we kimliki chüshenchisini turghuzush” sho'ari Uyghurlargha xas medeniyetni shiddet bilen yoqitishning nezeriyewi asasini teminlep kelgenliki melum. Bu xil ré'alliqqa qarita muhajirettiki Uyghurlar öz milliy kimlikini saqlap qélish, bolupmu Uyghur til-yéziqi, medeniyiti we sen'itini kéyinki ewladlargha yetküzüshni buningdiki muhim xizmetlerning biri qilip talliwalghan. Bu qétimqi pa'aliyet üchün “Ghemguzar ana” ana til mektipining oqughuchiliri teyyarlighan “Chine ussuli” we bashqa nomurlar nepisliki, güzelliki we sen'et yüksekliki bilen zaldiki jama'etning küchlük diqqitini tartti.
Amérika Uyghur birleshmisining pa'aliyetliri yillardin buyan herqaysi jaylardiki Uyghur jama'itining xalisane qollashliri bedilige méngiwatqan bolup, buninggha küch chiqiriwatqan kishilermu az emes. Bu yilqi pa'aliyetning mezmunlirining biri ene shu xil xalisane xizmet qilghuchilardin wekillik kishilerge mukapat tarqitish boldi. Bu yil mezkur jem'iyetning hey'et ezaliridin abdulgheni musa we “Ghemguzar ana” ana til mektipining mes'uli süreyye qeshqiri bu sherepke na'il boldi. Süreyye qeshqiri mukapat tapshuruwalghandin kéyin qisqiche söz qilip, “Ana til mektipi” ning yalghuz til mektipila emes, belki Uyghurlar üchün eng muhim wasitilerning biri bolghan ma'aripqa yol achquchi ishik ikenlikini alahide tekitlidi.
Uyghurlarning qelb töridin orun alghan naxshichilardin saniye ismayilmu alayiten bu qétimliq pa'aliyet üchün qazaqistandin yétip kelgen idi. Uning Uyghur qizliridiki jasaretke béghishlan'ghan “Méning ismim Uyghur qizi” namliq naxshisi yillardin buyan xelqning söyüp anglishigha muyesser bolup kelgen idi. Saniye bu qétimqi pa'aliyet üchün teyyarlan'ghan sehnige chiqip bu naxshini neq meydanda orunlighanda pa'aliyet ehli yene bir qétim güldüras alqish yangratti.
Saniye ismayilning ijadiy hayati Uyghur élide türlük cheklimilerge duch kelgen bolsimu, u özidiki sen'et talantini özining arzuluq qizigha muweppeqiyetlik halda yetküzüp kelmekte idi. Bu qétimqi pa'aliyette bu qiz yalghuz orundighan xelq naxshisi emdila baliliq dewrige qedem qoyghan bu sebiyning kelgüsidiki utuqliridin deslepki qedemde bésharetlerni bermekte idi.
Uyghurlar yillardin buyan özlirining xushalliqi we qayghulirini, shuningdek küresh iradisini ipadileshte sen'etni bir türlük qoral qilip kelgenliki melum. Bu qétimqi pa'aliyet üchün alayiten shiwétsiyedin yétip kelgen muxter abdukérim janbaz özining yuqiri mahariti arqiliq bir yürüsh jenggiwar naxshilarni teqdim qildi. “Dutar shahi” abduréhim héyttin biwasite telim alghan muxter janbaz ependi aldi bilen köpchilikke “Atilar” namliq naxshini yuqiri maharet bilen éytip, zaldiki tamashibinlarning qelb tarini titretti.
Merhum sen'etkar küresh küsen hayat waqtida ijad qilghan we özining yangraq awazi bilen orundighan jenggiwar naxshiliri hélihem Uyghurlarni küreshke, erkinlikke we ana wetinining höriyitige chaqirmaqta. Muxter abdukérem janbaz ependi bu qétim merhum sen'etkar küresh küsenning “Atlanduq” namliq meshhur naxshisini yuqiri maharet qayta orundap, yéngi yil pa'aliyitige ishtirak qilghan jama'etning keypiyatini yene bir qétim yoqiri ewjige kötürdi.
Amérika Uyghur birleshmisining re'isi elfidar éltebir pa'aliyet ariliqida ayrim ziyaritimizni qobul qilghanda, bu xildiki nomurlarning muhajiret hayatidiki Uyghurlar üchün meniwi ozuq bolupla qalmastin, yene milliy kimlik terbiyesi üchün mu'eyyen derslik bolidighanliqini alahide tekitlidi.
Muxter abdukérim janbaz téxi yéqindila indiyana uniwérsitétida ötküzülgen “Uyghur heptiliki” de Uyghur sen'itining séhri küchini janliq namayan qilghan idi. Bu qétimqi pa'aliyette yüzligen Uyghur qérindashlirigha neq meydanda naxsha orundap ulargha shadliq béghishlighan muxter janbaz ependi muhajirettiki Uyghurlar hayatida sen'etning kem bolsa bolmaydighan meniwi ozuq ikenlikini alahide eskertti.
Qizghin keypiyat ichide dawam qilghan pa'aliyet yérim kéchigiche dawam qildi. Köpchilik birlikte 2024-yilining axiriqi deqiqilirini tetür sanaqta uzitip, 2025-yilini kütüwalghandin kéyinmu xéli bir mehelgiche pa'aliyetning shawqun-sürenliri bésilmidi.