D u q rehberliri türkiye parlaméntida muhim uchrishishlarni élip bardi
2024.10.10
8-Öktebir küni dunya Uyghur qurultiyining re'isi doktor erkin ekrem, dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi zumret'ay erkin qatarliq 5 kishidin terkib tapqan hey'et türkiye parlaméntidiki eng chong öktichi partiyelerdin biri bolghan jumhuriyet xelq partiyesi re'isi özgür özel, mu'awin re'isi burhanidin bulut, parlamént ezasi mahir basharir, bilal biliji, “Iyi” partiyesining guruppa bashliqi bughra qawunju we kishilik hoquq komitéti ezasi yüksel selchuq türk'oghlu qatarliqlar bilen ayrim-ayrim körüshüp, Uyghurlarning éghir weziyiti we irqiy qirghinchiliq toghrisida teyyarlighan doklatlarni sundi. Axirida bezi konkrét teleplerni otturigha qoydi.
Uchrishishta erkin ekrem ependi aldi bilen dunya Uyghur qurultiyining dunya miqyasida élip barghan pa'aliyetliri, amérika, yawropa döletliri we yaponiyege oxshash démokratik döletlerning Uyghur irqiy qirghinchiliqigha bolghan inkasliri, Uyghurlar toghrisida maqullan'ghan qararlar toghrisida melumat berdi. Andin türkiye hökümitiningmu qérindash Uyghur xelqining bundaq éghir weziyitige qarap turmasliqi kéreklikini, héch bolmisa bularni türkiye parlaméntida otturigha qoyushi kéreklikini bildürdi.
Arqidin parlamént ezaliri xitayning Uyghurlargha némishqa bundaq zulum salidighanliqini sorighinida dunya Uyghur qurultiyining re'isi, doktor erkin ekrem buning sewebining köp ikenlikini, buning ichide eng muhim sewebining bu zéminning igisi bolghan Uyghurlarni yoq qilish, xitayning bu zéminni özining qiliwélish ikenlikini bayan qildi.
Zumret'ay erkin jumhuriyet xelq partiyesi re'isi özgür özelge we parlamént ezalirigha Uyghur diyaridiki irqiy qirghinchiliq toghrisida teyyarlan'ghan doklatlarni bergendin kéyin, qérindash türkiye jumhuriyitidin xelq'ara sorunlarda, bolupmu birleshken döletler teshkilatida Uyghur qirghinchiliqini otturigha qoyushi we Uyghurlarni qollishi kéreklikini iltimas qildi.
Uchrishish axirida, parlamént ezasi bughra qawunju ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Biz türkiye parlaméntida sherqiy türkistanliqlarning awazi, Uyghur qérindashlirimizning awazi bolup kelduq. Uyghurlarning teleplirini her da'im türkiye parlaméntida kün tertipke élip kélimiz. Dunya Uyghur qurultiyi hey'iti otturigha qoyghan teleplerni orunlashqa tirishimiz”.
“Iyi” partiyesining parlamént ezasi selchuq türk'oghlu 2023-yili 6-ayda Uyghur diyaridiki yighiwélish lagérlirigha solan'ghan kishilerning teqdiri we xitayning nöwette Uyghurlargha élip bériwatqan irqiy qirghinchiliq we kishilik hoquq siyasitini tekshürüsh üchün mexsus bir guruppa qurush heqqidiki bir teklip layihesini türkiye parlaménti kishilik hoquq komitétigha sun'ghanidi. 3-Iyul sun'ghan bu teklip layihesi muzakire qilinip, “Islam qorqunchi we irqchiliqqa qarshi turush komitéti” resmiy qurulghanidi. U, buningdin kéyinmu mezkur komitétta Uyghurlar duch kelgen irqiy qirghinchiliqini dawamliq otturigha qoyidighanliqini bildürüp mundaq dédi: “Men türkiye parlaménti kishilik hoquqini közitish komitétining ezasi. Yash waqtimdin tartip türk dunyasigha we sherqiy türkistan dewasigha ige chiqip kelgen biri bolush süpitim bilen, sherqiy türkistandiki kishilik hoquq depsendichilikini tügitish üchün qolumdin kelgenni qilimen؛ Uyghurlar uchrawatqan kishilik hoquq depsendichilikini kishilik hoquq komitétida dawamliq otturigha qoyimen. ”
D u q xitay ishliri komitéti mudiri adil abdukérim ependi bu qétimqi ziyaretke ishtirak qilghanlarning biri. U, 8-9-öktebir künliri enqerege élip barghan ziyaretlerdiki meqsitining Uyghurlarning éghir weziyitini anglitish bilen birlikte türkiye hökümiti we türkiyediki öktichi partiyelerning Uyghur irqiy qirghinchiliqini türkiyede we xelq'ara sorunlarda, bolupmu türk we islam dunyasida otturigha qoyushini emelge ashurush ikenlikini otturigha qoydi.
Zumret'ay erkinning bildürüshiche, ular türkiye parlaméntida élip barghan uchrishishlarda otturigha qoyghan ishlardin biri türkiye parlaméntida Uyghur dostluq guruppisining qurulushi, yene biri Uyghur mejburiy emgek mesilisini küntertipke qoyush iken. U yene, Uyghurlar duchar boluwatqan chégra halqighan tehdit mesilisini türkiye parlaméntida otturigha qoyush telipide bolghanliqini bildürdi.
D u q hey'iti 2019-yildin bashlapla malaysiya we hindonéziyeni köp qétim ziyaret qilip, u dölettiki musulman jama'itini Uyghurlarni qollashqa mayil qilish, b d t, islamiy hemkarliq teshkilati qatarliq xelq'ara sorunlarda u döletlerning qollishini qolgha keltürüshke tirishqan hem melum utuqlarni qolgha keltürgenidi.