Қәшқәрдики хам базириниңму “әлалаштуруш” үчүн чеқиливатқанлиқи ашкариланди

Йеқинда иҗтимаий таратқулардин тик-токта қәшқәрниң җәлпкар саяһәтгаһлирдин бири-хам базириниңму чеқиливатқанлиқи һәққидә бир учур чиқти. Мухбиримизниң қәшқәрдики алақидар органларға қарита телефон зиярәтлири давамида хам базири қурулушиниң “әлалаштуруш” нами астида чеқилишқа башлиғанлиқи дәлилләнди.

Йеқинда тик-токқа чиққан бир хитайчә учурда қәшқәрдики хам базириниң чеқиливатқанлиқи баян қилинған вә көрситилгән. Баян қилинишичә, чеқилиш өткән һәптә башланған вә көрситилишичә бир күн ичидила базардики дуканларниң көпинчисиниң пәштақ, деризә вә ишиклири қомуруп ташланған. Қәшқәрдә туғулуп чоң болған вә нөвәттә америкада яшаватқан қасимҗан абдуреһим әпәндиниң тонуштурушичә, хам базири қәшқәр шәһәр мәркизидики қәдимий бир базар вә җәлпкар бир саяһәтгаһ болуп, 2000 ‏-йиллардин кейин хитай тиҗарәтчилири бу базарға көз тикишкә башлиған вә даириләр шу чағдиму қурулушларни “әлалаштуруш” нами астида, бу базарниң иқтисадий күч вә имтиязға игә болған хитай тиҗарәтчи вә ширкәтлириниң қолиға өтүшигә пурсәт яритип бәргән. Нәтиҗидә 2010 ‏-йиллардин кейин бу базарда хитай тиҗарәтчиләрму бәлгилик нисбәт игилигән, әмма, дуканларниң көп қисми йәнила уйғурларниң қолида қалған.

Social Media

Биз бу базарниң бу қетимқи чеқилишниң конкрет пилани һәққидә мәлумат елиш үчүн қәшқәрдики саяһәт вә базар башқуруш тармақлириға телефон қилдуқ. Телефонимизни қобул қилған қәшқәр вилайәтлик базарларни назарәт қилип башқуруш идариси(喀什地区市场监督管理局) хадими дәсләптә бу қурулуштин хәвәрсиз икәнликини ейтти. Биз униңға базарниң чеқиливатқанлиқи һәққидә торларда учурлар барлиқини билдүргинимиздин кейин, у өзиниң чеқилиштин қисмән хәвири барлиқи, әмма тәпсилй мәлумати йоқлуқини ейтти. Биз униңдин, бу чеқишниң көлими, мәқсити вә муддиаси һәққидә мәлумат сориғинимизда, у хам базирини чеқиш қурулуши пиланидин қәшқәр шәһәрлик базарларни назарәт қилип башқуруш идарисиниң хәвири барлиқини ейтти вә шулардин мәлумат елишимизни тәвсийә қилди.

Җәмийәт учурлиридин мәлум болушичә, мәзкур базарда асаслиқи тоқумичилиқ хам материяллири йәни рәхтниң хам материял һалити сетилидиған болғачқа хам базири дәп аталған. Қасимҗан абдуреһим әпәндиниң тонуштурушичә, рәхт, кийим-кечәк вә йемәк ичмәк қатарлиқ һәр хил маллар сетилидиған бу базарниң әсли нами “хан базири” йәни “падишаһ базири” дегән мәнидә болуп, кейинки йилларда тавуш өзгириши билән “хам базири” ға айланған вә хитай тәрәпму бу намни қоллинишни тәшвиқатиниң түп ғайисигә тоғра көргән.

Телефонимизни қобул қилған қәшқәр-оттура асия хәлқара саяһәт ширкити хадими, хам базириниң чееқилишқа башлиғанлиқини дәлиллиди. Дукан вә бина қурулушлириниң конирап қалғанлиқини әскәрткән мәзкур хадим, дукан қурулушлириниң ремонт қилиниш үчүн йәни әлалаштуруш чеқиливатқанлиқи вә бу ремонт қурулушиниң бир айда тамамлинидиғанлиқини баян қилди.

Алақидар вә учур анализлардин, җүмлидин радийомиз ишлигән илгирики программилардин мәлум болушичә, хитайниң қәшқәр шәһәр қурулуш мәдәнийитини бузуш һәрикити 2000 ‏-йиллардин кейин тез сүрәттә елип берилған болсиму, әмма қурулушларниң саяһәтчиликтики иқтисадий қиммити вә хәлқара җамаәт пикриниң бесими билән, бир қисим орун вә қурулушларниң миллий қияпити бүгүнгичә сақлинип кәлгән.

Мәзкур ширкәт хадими, хам базириниң бу чеқиш нәтиҗисидә йоқитилмайдиғанлиқи, әксичә техиму пухта вә гүзәл һаләткә кәлтүридиғанлиқини илгири сүрди.

Өткән йили қәшқәр кона базарму чеқилған, әмма әслигә кәлтүрү лмигән; базардики тиҗарәтчиләр, шәһәр сиртиға йөткиветилгәниди.