Istanbul uniwérsitétida Uyghur medeniyet we resim körgezmisi échildi

Yéqindin buyan türkiyede Uyghur medeniyitini janlandurush we qoghdashqa a'it her xil pa'aliyetler ötküzülüp kelmekte.

25-Dékabir charshenbe küni istanbul uniwérsitétida Uyghur medeniyiti we resim körgezmisi échildi.

Bu körgezme istanbul uniwérsitétigha qarashliq “Hazirqi zaman türk tilliri we edebiyatliri kulubi” teripidin uyushturulghan bolup, körgezmide Uyghurlarning medeniyet we örp-adetliri namayan qilin'ghan. Uyghur kiyim-kéchekliridin etles we kanwa könglekler, etles körpe we yastuqlar, chalghu-eswabliri, sangza, péchine qatarliq yémekler, her xil may boyaq resimler we Uyghur edebiyatigha a'it kitablar körgezmige qoyuldi.

Körgezmini istanbul uniwérsitétining köp sandiki oqughuchiliri ziyaret qildi, körgezmining échilish murasimida, istanbul uniwérsitéti til-edebiyat fakultéti oqutquchisi doktor rayile kashgherli xanim söz qilip, Uyghur medeniyitini qisqiche tonushturup ötti. Kéyin mezkur pa'aliyetni uyushturghan istanbul uniwérsitéti hazirqi zaman türk tilliri we edebiyatliri kulubining ezasi we istanbul uniwérsitéti edebiyat fakultéti oqughuchisi Uyghur qizi munewwer gökdagh söz qilip, Uyghur medeniyiti we edebiyati toghrisida toxtaldi. U, sözide Uyghurlarning nahayiti mol medeniyetke ige xelq ikenlikini tonushturup ötti.

U, Uyghur edebiyatini tonushturup abduréhim ötkürning “Iz” namliq shé'irining déklamatsiye qilin'ghan widiyosini misal qilip ékranda körsetti.

Ziyaritimizni qobul qilghan munewwer gökdagh xanim mundaq dédi: “Istanbul uniwérsitéti uzun tarixqa ige dangliq bir uniwérsitét bolup, bu uniwérsitétta pat-pat Uyghurlargha munasiwetlik pa'aliyetler ötküzülidu. Bu qétim biz hazirqi zaman türk tilliri we edebiyati kulubi bolush süpitimiz bilen bu medeniyet we resim körgezmisini achtuq, bu körgezmining uniwérsitét oqughuchilirigha Uyghur medeniyitini tonushturushta yaxshi tesiri boldi dep oylaymen”.

Biz yene bu pa'aliyetke qatnashqan türk qizi leyla xanimni ziyaret qilip Uyghurlar we Uyghur medeniyiti toghrisidiki pikir-qarashlirini alduq. Leyla xanim mundaq dédi: “Men 8 yildin buyan Uyghur qizlar bilen dost bolup ötüwatimen, Uyghurlarning medeniyitini bek yaxshi körimen, bolupmu Uyghur tamaqliri bek lezzetlik, kiyim-kéchekliri bek güzel, ular ijtima'iy munasiwette insanlargha bek yaxshi mu'amile qilidu. Men ularni bek yaxshi körimen. Bu körgezmimu bek körkem échiliptu, yaqturup ziyaret qildim, bu körgezmini achqan dostlirimgha teshekkür éytimen”.

Leyla xanim, Uyghurlarning hazirqi ehwaligha qandaq qaraysiz? dégen so'alimizgha jawab bérip mundaq dédi: “Ularning hazirqi ehwali yaxshi emes, biz ularning ehwalidin qayghurimiz, qolimizdin bir ishning kelmigenliki bizmu téximu azablaydu, bu qiyin weziyetning tézrek ötüp kétishini ümid qilimiz, héch qachan ümidsizlenmeslik lazim, her waqit ishench bilen tik turushimiz kérek”.

Körgezmide söhbet ziyaritimizni qobul qilghan xediche aslan isimlik türk oqughuchi, Uyghur etles könglikini kiygen bolup, u özining Uyghur qizigha oxshap qalghanliqini ipadilidi we uni etles könglek bilen körgen ziyaretchilerning uningdin, -siz Uyghurmu? dep sorighanliqini bildürdi.

Xediche aslan istanbul uniwérsitétida Uyghur medeniyitini tonushturushqa qatnashqanliqidin memnun bolghanliqini, hayajanliq we güzel bir waqit ötküzgenlikini, biraq Uyghurlar uchrawatqan qiyinchiliqlarni oylap könglining yérim bolidighanliqini ipadilidi we mundaq dédi: “Ularning qiyinchiliqlardin qutulup yaxshi künlerge érishishini ümid qilimiz, ularmu shuni ümid qilidu, xudayim buyrusa pat yéqinda ularning ehwali yaxshi bolup kétishini kütimiz” .

Biz yene istanbul uniwérsitétida échilghan Uyghur medeniyet we resim körgezmisining ehmiyiti toghrisida pikir-qarashlirini élish üchün istanbul uniwérsitéti til-edebiyat fakultéti oqutquchisi doktor rayile kashgherli xanim bilen söhbet élip barduq.

 Uning bildürüshiche, istanbul uniwérsitétining hazirqi zaman türk tilliri we edebiyatliri bölümidiki oqughuchilargha türkiyening sirtidiki türk xelqlerning tili we edebiyatinimu derslik qilip ögitilidiken, shu qatarda Uyghur tili we edebiyati muhim derslik we asasliq penlerdin biri bolup ders ötilidiken. Shu munasiwet bilen mezkur Uyghur medeniyiti we resim körgezmisi pa'aliyiti uyushturulghan.

Doktor rayile kashgherli xanim bu pa'aliyetning ehmiyiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Uyghurlarni tonushturghan bu medeniyet pa'aliyiti hem bizning oqughuchilargha nezeriye jehettin ögetken Uyghur edebiyati we medeniyitini emeliyette körüsh imkaniyiti béridu, hem istanbul uniwérsitétidiki 20 din artuq bölümning oqughuchiliridin ziyaretchiler Uyghur medeniyiti bilen tonushup chiqidu, bu pa'aliyetning uzun tarixqa ige we dangliq istanbul uniwérsitétida uyushturulushi aliy mektepte oquwatqan sewiyelik insanlargha Uyghurlarning medeniyitini tonushturush pa'aliyiti bolush süpiti bilen nahayiti muhim ehmiyetke ige”.