Лагер шаһити қәлбинур сидиқ : “лагер ятақлириниң деризилири пүтүнләй паятливетилгән иди”
2023.05.15
Үрүмчи билән турпанниң арилиқиға селинған чоң типтики “тәрбийиләш лагери” ниң бир яндин көрүнүши. 2021-Йили 23-апрел, даванчиң.
AP
Маралбеши вә дөрбилҗиндики лагердин икки тутқунниң көзи көрмәс болуп қелип қоюп берилгәнлики һәққидики хәвиримиз берилгәндин кейин, голландийәдә яшаватқан лагер шаһити қәлбинур сидиқ, буларниң бир тасадипий һадисә әмәсликини, чүнки лагерларда көзгә зиянлиқ шараит вә мәшғулатларниң мәвҗутлуқини баян қилди. Америкада яшаватқан теббий мутәхәссис җүрәт обул, лагер тутқунлиридики көз зәхимисиниң муһим сәвәблиридин бири йоруқлуқтин мәһрум қалдурулуш икәнликини илгири сүрди.
Голландийәдә яшаватқан лагер шаһити қәлбинур сидиқниң инкас қилишичә, лагерлардики ятақ деризилириниң һәммиси, “дәрсхана” деризилириниң 70 пирсәнти паятливетилгән болуп, тутқунлар айлап вә йиллап йоруқлуқтин мәһрум яшашқа мәҗбур икән. Дәрсханидики кичиккинә йоруқлуқтин пайдилиниш вә қараңғу камердин азрақ болсиму узақ туруш үчүн, бәзи “оқуғучилар” ниң униңдин дәрсни узартип өтүп беришни тәләп қилған чағлириму болған икән.
Америкада яшаватқан теббий мутәхәссис җүрәт обулниң чүшәндүрүшичә, узун мәзгил қараңғулуқта ятқан тутқунлар, бирдинла йоруқлуққа елип чиқилғанда көз нерва томурлири зәхимлиниш вә көйүп кетиш әһвали көрүлидикән.
Җүрәт обул йәнә лагердики қейин-қистақ вә начар шараитлардин башқа тутқунларға бериливатқан намәлум дориларниңму көзни зәһәрләп қоюш еһтималлиқини әскәртип өтти. Тамақтин зәһәрлинишниң тамамән мумкинчиликини тилға алған қәлбинур ханим, өзиниң бир қетим лагер ашханисида су ичишкә тәмшәлгәндә, ашпәзләр тәрипидин сирлиқ һалда агаһландурулғанлиқини әсләп өтти.
Дейилишичә, қәлбинур ханим, ток қалпақ, ток орундуқ, ток калтәк қатарлиқ 4 хил қейин-қистақ әсвабини өз көзи билән көргән вә дәсләптә көзи зәхимлинип, кейин паралич болуп қалған осман вә нурәлидин ибарәт икки тутқунниң өлүмигә шаһит болған.
Җүрәт обул, еғир роһий бесимниңму көз нервилирини кардин чиқиридиғанлиқини тәкитләйду. Америкада яшаватқан лагер шаһити зумрәт давут, көзни кардин чиқиридиған бир қатар сәвәбләр арисида һәқсизлиққа бәрдашлиқ берәлмигән бир қисим тутқунларда көрүлидиған көп йиғлашниңму сәвәб болған болуши мумкинликини тилға алди.
Илгирики программилиримизда маралбешидики лагердин қоюп берилгән қурбан нурниң вә дөрбилҗиндики лагердин қоюп берилип қайта тутуп кетилгән ялқун турсунниң көзи көрмәс болуп қалғанлиқи ашкариланған иди.
Көп көрүлгән хәвәрләр
RFA
- Әнглийәлик ютубер көргән тақақлиқ мәсчитләр вә роза тутуш чәкләнгән уйғурлар вәзийити диққәт қозғиди
- Хитайға қайтурулған уйғурларни “йоқлаш” қа маңған тайланд вәкилләр өмики агаһландурулди
- Мутәхәссисләр:“хитайға хушхәвәр болған ишлар уйғурлар үчүн шум хәвәрдур”
- “шинҗаң вәкиллири” “дөләт ортақ тил-йезиқи қануни” ға өзгәртиш киргүзмәкчи
- Ақсуда розидарларниң розисини бузуш яки роза тутушқа имкан қоймаслиқ үчүн аһалиләр мәҗбурий әмгәккә селинған
Көп көрүлгән хәвәрләр
Тәпсилий хәвәр
- Турғунҗан алавудун б д т да уйғур ирқий қирғинчилиқи вә хитайниң диний бастурушлирини әрәб тилида оттуриға қойди
- Америка һөкүмити вә явропа парламентиниң һәрикити тайландниң қелип қалған уйғурларни қайтурушини тохтитип қалаламду?
- Көзәткүчиләр: “хитайниң уйғур елидики ислаһат пилани уйғурларни әмәс, бәлки хитайниң өзини бай қилиду”
- Ху пиң: “ ‛ғәрбий район пилани‚ көчмәнләрни көпләп йөткәп, уйғурларни аз санлиққа чүшүрүштур”
- Түркийә сот мәһкимисиниң икки уйғурни хитайға қайтуруш қарари һәққидә инкаслар билдүрүлди