Mehmud qeshqeri we hüseyin tejelli heykilining chéqiwétilgenliki delillendi

Norwégiyediki Uyghur yar fondining ashkarilishiche, 2017-yildiki chong tutqunda Uyghurlarning hayat yashawatqan ser xilliri zerbige uchrapla qalmastin, Uyghur tarixidiki meshhur shexslerning heykellirimu nishanliq zerbe bérish obyéktigha aylan'ghan. Uyghur yar fondining igilishiche, qeshqerdiki mehmud qeshqiri heykili, qaghiliqtiki mewlane hüseyin tejelli heykili we aqsudiki molla musa sayrami heykili qatarliqlar 2018‏-yili omumyüzlük halda chéqiwétilgen.

Biz bu uchurning toghra-xataliqini aydinglashturush üchün qeshqerdiki alaqidar idare-organlargha téléfon qilduq. Téléfonimizni qobul qilghan konasheher nahiyelik medeniyet we sayahet idarisi xadimi mehmud qeshqiri heykilining chéqiwétilgenlikini delillidi. Qeshqer sheherlik saqchi idarisining medeniyet-sayahet ishlirigha mes'ul bir xadimimu mehmud qeshqirining heykilining chéqiwétilgenlikini delillidi.

 Tetqiqatchi abduweli ayup, bu heykelning chéqilghanliqini anglighan chéghida qilche heyran qalmighanliqini éytti. Uning déyishiche, Uyghur péshwalirining qimmetlik yazmiliri jem'iyetning oqumushluq qatlimigha öz tesirini körsetse, heykeller 7 yashtin 70 yashqiche bolghan barliq kishilerge tesir körsitish, eslitish we ülge yaritish roligha ige؛ shunga xitay da'iriliri bu heykellerni chéqiwétish arqiliq Uyghur medeniyitini yiltizidin we omumyüzlük yoqitishni nishanlighan.

 Qaghiliq nahiyelik saqchi idarisi xadimi qaghiliq milliy tébabet doxturxana qorusidiki mewlane hüseyin tejelliy heykilining chéqiwétilgenlikini ashkarilidi. Bu xadim yene heykelni chéqishqa “Mey jinggüen” dep tonulghan bir saqchining mes'ul bolghanliqini melum qildi.

 Uyghur péshiwalirining herbirining Uyghur tarixida özige xas orni we Uyghur jem'iyitide özige xas tesiri barliqini tekitligen abduweli ayup, mehmud qeshqirining “Türki tillar diwani” arqiliq Uyghur we xitay medeniyiti arisidiki taghdek bir chégrani sizip hem körsitip bergenlikini ilgiri süridu. Uning déyishiche, mana bu yimirilmes chégra, özining “Dölet pütünlüki” din, yeni mustemlikichi hakimiyitining kélechikidin endishe qilip kéliwatqan xitay da'irilirini qattiq bi'aram qilghan.

 Abduweli ayup yene hüseyin tejelliy heykilining chéqilish sewebi üstide toxtilip ötti.