Muhajir memettoxti imin ghayib ikki oghli we bir kélinining uchurini “Kona sheher saqchi arxipliri” din tapqan

 Ötken yili amérikadiki kommunizm qurbanlirini xatirilesh fondi teripidin élan qilin'ghan “Shinjang saqchi arxipliri” muhajirettiki bir türküm Uyghurlarni ghayib uruq-tughqanlirining ehwalidin xewerdar qildi. Nöwette türkiyede yashawatqan 82 yashliq memettoxti imin aka, 5 yildin buyan éniq uchur alalmaywatqan uruq-tughqanliridin ikki oghli we bir kélining uchurini ene shu arxiptin bilgen. Arxipta ikki oghlining 11 we 7 yilliqtin késilgenliki xatirilen'gen.

Xelq'arada “Shinjang saqchi arxipliri” dep tonulghan, eslide kona sheher nahiyelik saqchi idarisige tewe bolghan mezkur arxipta, 2800 din artuq tutqunning resimi we yüzminglarche tutqunning uchurliri saqlan'ghan. Arxipta kona sheher nahiyesidiki tutqunlar asasliq salmaqni igilesh bilen birlikte tékes qatarliq yene bir qanche nahiye we sheherlerdiki bir qisim tutqunlarningmu uchurliri orun alghan. Mutexessisler ilmiy közitish we tehliller arqiliq, bu arxipning chinliqi heqqide xulase chiqirip bolghan bolsimu, xitay terep ilgirikige oxshashla, bu höjjetlerning saxta ikenliki, xitaygha qarshi düshmen köchlerning yasap chiqarghanliqini ilgiri sürmekte. Muhajirettiki Uyghurlar, bu höjjetlerdin tonughan uruq-tughqan we tonush-bilishliri heqqide resmiy we ijtima'iy axbarat wasitiliride guwahliq bayanatlirini bermekte.

 Nöwette türkiyede yashawatqan 82 yashliq memettoxti imin aka, bügün, 31-may radiyomiz ziyaritini qobul qilip, “Kona sheher saqchi arxipliri” din ikki oghli we bir kélinining uchurini alghanliqini melum qildi. Uning déyishiche, chong oghli polat toxti 11 yilliq, kichik oghli ghappar toxti 7 yilliq késiwétilgen.

Melum bolushiche, polat toxti eslide kentte bir mehelle bashliqi bolup, u 2017-yilining otturiliri tutqun qilinip 2018-yili 11 yilliq késiwétilgen. Belgilik diniy melumatliq bolghan we toqquzaqta dora-dermek dukini échiwatqan ghappar toxti 2017-yilning béshida tutqun qilinip, shu yili otturiliri 7 yilliq késiwétilgen. Höjjette her ikkisining topliship jem'iyet tertipini buzush bilen eyiblen'genliki ilgiri sürülgen. Memettoxti aka, oghullirining saghlam iman-étiqad we durus edep-exlaqliq kishiler ikenlikini eskertish bilen birlikte, ularning peqet milliy-kimliki-Uyghurluqi-seweblikla jazalan'ghanliqini tekitleydu.

Memet toxti aka, mezkur tizimliktin, kélini hawanisa turap we we kélinining inisi pazil emetningmu uchurlirini uchratqan. Mezkur arxipta yurti konasheherning lengger yézisigha a'it 31 betlik matériyal barliqini bayan qilghan memet toxti aka, hazirghiche mezkur tizimliktin 30 che tonushini uchratqanliqini, eger zörür tépilsa, uningdin az dégende 200 che kishini tonup béreleydighanliqini bayan qildi.

 Mezkur arxip élan qilin'ghandin kéyin, xelq'ara xewerlerde, qeshqer kona sheherning dunya boyiche tutqunlar sani eng yüksek nahiye ikenliki, bir kona sheherdiki mehbuslar sanining pütün amérikidiki mehbuslar sanidinmu 10 nechche hesse artuq ikenliki xewer qilin'ghan.

“Kona sheher saqchi arxipliri” élan qilin'ghandin kéyin, mezkur arxiptiki 2800 tutqunning resimliridiki qiyapet “Terbiyelesh merkezliri” ning xitay perdazlighandek-kespiy terbiye orunliri bolmastin, belki éghir qiyin-qistaq merkezliri ikenliki melum bolghanidi.