Lagér shahiti méhrigül tursunning guwahliqi yaponiyede kitab bolup neshr qilindi
2020.10.29
Yaponiyede Uyghurlarning éghir weziyitini karton sizmisi arqiliq yorutup kéliwatqan yaponiyelik karton yazghuchisi tomomi xanimning lagér shahitlirining chatma hékayiliri teswirlen'gen eserliri ichidiki méhrigül tursunning guwahliqi asasida ishlep chiqqan kitabi “Méning kechmishim-bir Uyghur ayalning guwahliqi” yaponiyede neshr qilin'ghan. Igilinishiche, bu kitab yaponiyediki “Kishésha” pesil neshriyati teripidin qattiq tashliq kitab bolup öktebirning béshida bésilip chiqqan. Mezkur kitabning hejmi gerche39 bet bolsimu emma, obrazliq süretlerning her biri bir mikro hékayige oxshash intayin ixcham we janliq usulupta teswirlen'gen. Bu kitab deslepki neshride3 ming parche bésilghan.
Tomomi xanimgha terjiman süpitide yardemlishiwatqan Uyghur pa'aliyetchi gülistan xanim bu heqte radiyomiz ziyaritini qobul qilip, uchur berdi. U ning déyishiche, lagér shahiti méhrigülning lagérda béshidin ötküzgen kechürmishliri heqqidiki bu eser ilgiri torlarda köp qétim körülüp, yaponiyede belgilik tesir qozghighan iken. Bu qétim bu eserning qattiq tashliq kitab bolup neshr qilinishi tor bilen alaqisi bolmighan oqurmenlerningmu Uyghur mesilisini chüshinishide muhim ehmiyetke ige iken. Uning déyishiche, aptor shimizu tamomi xanim Uyghurlarning musteqilliq arzusigha hörmet qilghan asasta kitabning arqa körünüshige kök rengni tallighan iken.
Yaponiyede “Man'ga” dep atilidighan kartonluq teswiriy hékaye shekli nahayiti omumlashqan bolup, Uyghurlarning weziyitini yaponiyege anglitishta muhim rol oynap kéliwatqan yaponiyelik yazghuchi we kartonist tomomi shimizu xanim, mezkur kitabini tunji bolup méhrigülge sowgha qilish arzusi barliqini bildürgen. U ziyaritimizni qobul qilip, bu kitab chiqqandin kéyin özining nurghun kishilerdin inkas tapshuruwalghanliqini, téximu jiq kishilerning bu kitabni körgendin kéyin Uyghurlargha yardem qilish niyitige kelgenlikini bildürgenlikini, buningdin özining tolimu xosh bolghanliqini bildürdi. U yene özining bu kitabining in'glizche we bashqa tillargha terjime qilinip, neshr qilinishini bekmu arzu qilidighanliqini bayan qildi.
Tomomi xanimning radiyomiz sorighan so'allargha bergen estayidil jawablirini yaponiyediki aktip pa'aliyetchi gülistan xanim Uyghurchigha terjime qilip anglatti.
Mezkur kitabta “Kishésha” neshriyatining bashliqi kanaxara kunixémo ependiningmu béghishlimisigha orun bérilgen bolup, u béghishlimisida Uyghur lagér shahidlirining guwahliqi heqiqide tomomi xanim teyyarlighan mezkur kitabning neshr qilinishining asan'gha toxtimighanliqini bildürgen. U Uyghurlar uchrawatqan nöwettiki zulumlarni yaponiyede anglitishningmu her xil tosalghulargha uchrawatqanliqini tenqid qilghan. U yene bu kitabtiki qorqunchluq teswrlerning chin we heqiqiy hékaye ikenliki, shundaqla pakitliq höjjetler asasida yorutulghanliqini tekitligen. U béghishlimisida: “Uyghurlarning xuddi yehudiy tutqunlirining eyni waqittiki natsistlar lagérlirida öltürülgenlikige oxshash bügünki künde xitay lagérlirida öltürülüshige hergizmu yol qoyghili bolmaydu. Bu bir qebih jinayet,” dep yazghan. U yene yaponlarni we pütkül dunyadiki kishilerni insan heqlirige hörmet qilip yashashqa, Uyghurlargha bolghan héssidashliqini emeliy heriketke aylandurushqa chaqirghan.
Bu kitab neshrdin chiqqili uzun bolmighan bolsimu, yaponiyede Uyghurlargha köngül bölüwatqan her sahe kishilirini tesrlendürgenliki melum. Bu kitabni yayoniyediki dangliq shexsler siyasiyonlar, hetta bezi parlamént ezaliri hemde kino cholpanlirimu sétiwalghan. Ular bu kitab heqqidiki tesiratlirini ijtima'iy ashkara bayan qilishqan, shundaqla yaponiye xelqini Uyghurlargha yardem qilish arqiliq insaniy burchini ada qilishqa chaqirghan. Bu heqtiki inkaslarnimu gülistan xanim terjime qilip yetküzdi.
Yaponiyede neshr qilin'ghan “Méning kechmishim-bir Uyghur ayalning guwahliqi” namliq kitabning bash qehrimani, hazir amérikada yashawatqan lagér shahiti méhrigül tursunmu ziyaritimizni qobul qildi. U bu kitabning neshrdin chiqqanliqini tomomi xanimning özige xewer qilghanliqini, özining bu kitabni qoligha élishqa teqezza boluwatqanliqini bildürdi. U yene yazghuchi hem oqurmenlerge teshekkürini bildürdi: “Bu yalghuz méningla hékayem emes, belki manga oxshash lagérlarda qiyniliwatqan milyonlighan bigunah Uyghurlarning hékayisi. Men ularning tartiwatqan azablirining bu kitab arqiliq téximu köp insanlargha yétishini, ularning Uyghurlargha yardem bérish üchün heriketke kélishini ümid qilimen.”