Zhurnalist gidon rachman: “Junggo chüshi” ni qara tuman basti

Xitay dölet re'isi shi jinping hakimiyet béshigha chiqqanda, “Junggo chüshi” yeni xitay xelqining arzusi dégen shu'arni kötürüp chiqti. Xitay jem'iyitide her xil tebir bérilgen we oxshimighan inkas peyda qilghan bu shu'ar chet'ellik mutexessislerningmu diqqitini tartti.

Tonulghan iqtisadshunas we zhurnalist gidon rachman - Gideon Rachman, ötken hepte iqtisad waqti gézitide “Junggo chüshi” ni qara tuman basti serlewhilik maqale élan qilip, xitayni amérika bilen beslishishning ornigha, emeliyetchil bolup, awwal bulghan'ghan hawa we süyini pakizlashqa chaqirdi. Töwende bu maqalining asasi mezmuni tonushturilidu. Bu programmini muxbirimiz shöhret hoshur teyyarlidi.

Xitay dölet rehberliridin ding shyawping, islahat we échiwétish shu'ari bilen, xu jintaw bolsa inaq jem'iyet shu'ari bilen hakimiyet yürgüzgen bolsa, shi jinping “Junggo chüshi” yeni junggoning ulugh ghayisini emelge ashurush shu'ari bilen hakimiyetni qolgha aldi. Shi jinping otturigha qoyghan junggo chüshige, xitayning bezi metbu'atlirida, xelqni béytip döletni qudret tapquzush dep tebir bérilgen bolsa, yer shari waqti gézitide “Junggoning chüshi hergiz démokratiye we insan heqliri dégendek xiyaliy nersiler emes, belki döletni ronaq tapquzush” déyish arqiliq؛ xitayning buningdin kéyinki ghayisi dunyada xojayinliq talishish ikenlikini ashkarilighan. Nöwette bu ghayisining eqilge uyghun yaki emesliki, xitay xelqining iradisige wekillik qilidighan - qilmaydighanliqi, toghra yaki xataliqi, mumkinchiliki bar yaki yoqluqi qatarliq köpligen nuqtilardin mulahize we munazire qilinmaqta. Zhurnalist gidon rachmanning “Junggo chüshi” ni qara tuman basti namliq maqalisi ene shu türdiki mulahizilerdin biri.

Aptor maqalisini béyjingdiki kündilik hayatidin misal élip bashlighan we mundaq dégen : “Bir méhmanxanining 40 - qewitidimen, dérizidin bir kocha néridiki binalarni körüsh mumkin emes. Chünki etrapni qapqara tuman basqan. Derhal, hawarayi melumatliridin, hawaning bulghinish derijisini tekshürüp baqtim, kördümki AQ nisbiti 250 yeni normaldin 5 hesse artuq”, maqalide bayan qilinishiche, eslide 50 bolushqa tégishlik bolghan bu nisbet, béyjingda bezi künlerde 350 ke chiqqan. Hetta bu yil 1 - ayda 1000gha chiqqanliqi üchün, béyjingdiki amérika elchixanisi béyjingdiki amérikiliqlarni öydin talagha chiqmasliq we ishik - dérizilirini achmasliqqa buyrighan. Aptor béyjingning hawa muhiti heqqide yene mundaq yazghan “Béyjingning qattiq shamaldin kéyinki menzirisi alahide yaxshi, bu chaghda kök asman körinidu, kocha aylinish kishige hozur béridu؛ biraq béyjingning sap hawaliq bu küni etraptiki bashqa jaylarning qabahetlik bir küni, chünki shamal qara tumanni shu jaylargha sürüp kétidu.” aptor bu sözlerdin kéyin, timini junggo chüshi yeni shi jinping rehberlikidiki xitayning ghayisige yötkigen. U junggoning chüshining dölet ichide xelqni béyitish, xelq'arada bolsa siyasiy küchini ashurush ikenlikini tilgha élip, “Éniqki, junggo chüshi, amérikigha qarshi turush chüshidur” dégen. U bu sözlirini mundaq dawamlashturghan : “Insan közini échish we nepes élish qiyinlishiwatqan xitayda dölet rehberliri özlirining dölet ghayisini qaytidin bir közdin kechürüshi kérek.” aptor arqidin, xelq'araliq sehiye zhurnili lenséttiki bir ilmiy doklattin neqil élip, 2010 - yili xitayda hawa bulghinish sewebidin 12 milyon kishining baldur ölgenlikini we 2012 - yili béyjingda öpke késel bimarlirining 60% köpeygenlikini eslitip ötken. Nöwette xitayda yashawatqan chet'elliklerning balilirini mekteptin kéyin sirtqa chiqirishni xalimaydighanliqini we öz döletlirige qaytip kétish heqqide oylishiwatqanliqini bayan qilghan.

Aptor maqaliside xitayda hawa kilimattiki bulghinishtin ibaret mushundaq bir chong mesilining toghra tekshürülmeywatqan we jiddiy muzakire qilinmaywatqanliqini, hetta muhit asrash pa'aliyetchilirining chekliniwatqanliqini tilgha élip, béyjingning bu bulghan'ghan hawasi “Pat yéqinda shi jinpingningmu közini échishturidu” dep agahlandurghan we hawadin ibaret bu nimettin behriman bolushta puqra we emeldarlarning teng hoquqqa we imkan'gha ige ikenlikini eskertken. Xitayda hélimu, iqtisadni tereqqiy qildurushni birinchi orun'gha qoyuwatqanliqi tilgha élin'ghan maqalide “Nepes alghili bolmaydighan sheherde toplan'ghan bayliqning néme kériki” dep so'al qoyulghan. Ilgiri london we los anjilis qatarliq sheherlerningmu hawasining bulghanliqi, emma da'iriler jiddiy tedbir qollinip, muhitning eslige kelgenliki bayan qilin'ghan maqalide, bundaq bir özgirishning xitayda yüz bérishining qiyinliqini eskertken. Chünki aptorning qarishiche, muhitni pakizlaydighan tedbirler, xitayning dölet igiligidiki chong zawut - karxanilirining menpe'etige xilap. Aptor maqaliside, xitay kompartiyisining hakimiyitini öre tutup turuwatqan birdin - bir amil, xitaydiki yéqinqi 30 yilliq iqtisadiy tereqqiyat yeni zor bir türküm kishilerning ach - yalingachliqtin qutulghanliqi ikenlikini bayan qilip, emdilikte muhittiki bu bulghinish sewebidin, kompartiye hakimiyitining holiningmu koliniwatqanliqini ilgiri sürgen. Aptor maqaliside xitay tetqiqatchilarning doklatliridinmu mundaq neqil keltürgen “Londonning hawa bulghshinishi kömürdin, los anjilésning bolsa aptomobildin kelgen؛ bizdiki bolsa her ikkisidin.” aptor maqalisining axirida, xitaydiki mesile yalghuz hawa bulghinish emeslikini, su bulghinish we yémek - ichmektin zeherlinish weziyitiningmu örlewatqanliqini tilgha élip mundaq dégen: “Qudretlik dölet dégen gepning menisini her xil chüshinish mumkin, mesilen, döletni xelq'arada nopuzluq qilish qatarliq, menche bügün xitay dölitining chüshi yeni ghayisi hawa we süyini tazilash bolush kérek.”

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, aptor gidon rachman, dunyadiki dangliq xelqarawiy zhurnallardin Financial Times yeni iqtisad waqit gézitining tehriri bolup, u 30 yilgha yéqin waqittin buyan dunyaning éqim mesililiri üstide tetqiqat we axbaratchiliq bilen shughullanmaqta.