Qeshqerdiki Uyghur tébbiy xadim: “Köchmenler achqan saxta méhman kütüsh orunliri eydiz wirusini tarqatmaqta!”

Amérika kolombiye uniwérsitétining tébbiy tetqiqatchisi memet imin ependi özi igiligen uchurlar arqiliq tüzigen eydiz toghrisidiki jedwel.

Amérika kolombiye uniwérsitétining tébbiy tetqiqatchisi memet imin ependi özi igiligen uchurlar arqiliq tüzigen eydiz toghrisidiki jedwel.

Uyghur élidiki eydiz mesilisi xelq'ara jem'iyet bilen bir qatarda muhajirettiki Uyghur tébbiy tetqiqatchilar hemde bu sahediki munasiwetlik xadimlarning küchlük endishisini qozghimaqta.

Amérika kolombiye uniwérsitétining méditsina tetqiqatchisi muhemmet'imin ependi bügün radi'omiz ziyaritini qobul qilip munularni tekitlidi: “Hazir eydiz wirusining jenubiy Uyghur élige, bolupmu qeshqer, xotenlerdiki sirtqa chiqip baqmighan, ichki ölkilerge bérip baqmighan yaki zeher bilen uchriship baqmighan Uyghur déhqanliri arisigha yamrighanliqi melum boluwatidu. Biz igiligen ehwallardin qarighanda, ichki ölkilerdin Uyghur élige yerlishiwatqan köchmenler arisidiki eydiz yuqumlan'ghuchiliri rayonda eydizning keng kölemde tarqilishidiki muhim seweblerning biri bolmaqtiken.”

Ilgiri Uyghur aptonom rayonluq eydiz késilini tizginlesh merkizide uzun yil kespiy xadim bolup ishligen, hazir amérikida yashawatqan, emma nam-sheripini ashkarilashni xalimaydighan bir neper Uyghur xadimmu bu nuqtini testiqlaydu: “Hazir jenubta ‛hordaqxana‚, ‛hösn tüzesh‚, ‛uwilash‚ yaki ‛put yuyush‚ dégendek namlarda échiliwatqan qanunsiz tijaret orunliri emeliyette ichkiridin chiqqan köchmenler teripidin bazargha séliniwatqan yoshurun ‛pahishixana‚ lardur, xalas. Eydiz wirusi mana mushu xil qanunsiz tijaret orunliri arqiliq xelq arisigha, bolupmu déhqan yashliri arisigha yamrimaqta.”

Ilgiri jenubiy Uyghur élide “Muqimliq” xizmiti boyiche bir yildin artuq neq meydanda turghan, nöwette muhajirette yashawatqan bir neper Uyghur shahitmu eydiz wirusining Uyghur déhqanliri arisigha yamrishi rayondiki atalmish “Hordaqxana” yaki “Méhman kütüsh” ler bilen munasiwetlik ikenlikini ilgiri süridu.

Undaqta, Uyghur élining jenubidiki rayonlarda, jümlidin eydiz we bashqa yuqumluq késelliklerge qarshi birinchi septe xizmet qiliwatqan yerlik tébbiy xadimlar bu heqte néme deydu?

Peyziwat nahiye baziridiki melum bir shexsiy doxturxanining mes'uli bu heqte ziyaritimizni qobul qildi. U yéqindin buyan nahiyelik yuqumluq késelliklerning aldini élish merkizidin qerellik halda eydizge qarshi teshwiqat we uning aldini élish boyiche körsetmiler chüshüp turidighanliqini tilgha aldi.

U munularni bildürdi: “Bizning bu doxturxana emeliyette kichik tiptiki bir shipaxana bolup, peqet adettiki zukam, an'géna qatarliq késellernila köreleymiz. Eydizdin saqlinish üchün bir qétimliq okul yingnisi ishlitimiz, bizning bu doxturxanida hazirghiche eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan bimarlar körülmidi. Emma pütün peyziwat nahiyesi boyiche 96 neper eydiz yuqumdarining bayqalghanliqini angliduq.”

Arqidin biz qeshqerdiki melum bir shexsiy doxturxanigha téléfon qilduq. Mezkur doxturxanining mudiri ziyaritimizni qobul qilip munularni bildürdi: “Téxi yéqindila nahiyelik yuqumluq késelliklerning aldini élish merkizi achqan teshwiqat yighinigha qatniship keldim. Hazir eydizge da'ir teshwiqatlar we uning aldini élish heqqidiki bilimler da'im teshwiq qiliniwatidu. Emma yenila yéterlik emes. Rastini éytqanda nahiyemizde birqanche shexsiy xojayinlar achqan ‛méhman kütüsh‚ yaki ‛yataqxana‚ lar bir apet boldi. Anche-munche pul tapqan nadan yashlar, yéngidin xizmetke chiqqan kadirlar yaki kündilik medikar ishlep chay puli tapqan balilar ene ashu ‛méhmanxana‚ larni chörgilep özlirige saqaymas késelni yuqturmaqta. Bizning bu shipaxanigha körün'gili kelgen yashlargha xuddi öz balimizgha nesihet qilghandek sözlep turimiz, lékin buningliq bilen buni tosup qalghili bolmaydiken. Bundaq ‛méhmanxana‚ yaki ‛yataqxana‚ larni achqan xojayinlarmu we uning ichide mulazimet qilidighan qizlarmu hemmisi dégüdek ichkiridin kelgenlerdur.”

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.