Shiwétsariyede ötküzülgen dunya “Exlaq munbiri” de Uyghur mesilisi nuqtiliq tonushturulghan

Her yili shiwétsariyening grawbünden kantonida qerellik ötküzülidighan dunya “Exlaq munbiri” ning bu yilliq yighinida, Uyghur mesilisi we xitayning sherqiy türkistandiki irqiy qirghinchiliq siyasiti asasliq témilarning biri bolghanliqi melum.

Dunya “Exlaq munbiri”de her qaysi saheler, medeniyetler ara zamaniwi exlaqning emeliyiti we emelge éshish jeryani tonushturulidiken. Uningda semimiylik, ochuq ashkariliq, öz'ara qollash arqiliq insaniyet dunyasini qandaq qilghanda exlaq bilen tereqqiy qilduralaymiz dégen téma üstide izdinish meqset qilinidiken. Bu munberge dunyaning her teripidin kelgen “Ot öchürgüchiler” nami bérilgen kishilik hoquq aktipliri, siyasiy pa'aliyetchiler we tetqiqatchilar qatnashqan.

RFA/Hebibulla izchi

Bu yilqi “Exlaq munbiri” ge shiwétsariye Uyghur jem'iyitining re'isi rizwan'ay ilhammu teklip bilen qatnashqan. U, radiyomiz arqiliq bu munber heqqidiki tepsilatlarni radiyo anglighuchilar bilen  ortaqlashti. Rizwan'ay mundaq dédi: “Rengdar pirogramma, ortaq ghaye, her xil öginishler we söhbetler uyushturulghan bu munberde men her qaysi qit'elerdin kelgen insanlargha özimizni we xelqimiz duch kéliwatqan qirghinchiliqni tonushturush pursitige érishtim”. 

Rizwan'ayning tekitlishiche, bu munberning üchinchi küni mexsus Uyghurlar üchün ajritilghan. Rizwan'ay shu küni pütün munber ehlige sherqiy türkistanning tarixi, ötmüshi, kommunist xitay ishghalidin kéyin Uyghur xelqi duch kelgen tiragédiyelerni tonushturup ötken. U yene özining a'ilisining shiwétsariye kélish jeryani, siyasiy panahliq tileshtin hazirghiche bolghan jeryanlarni sözlep ötüsh arqiliq, muhajirettiki Uyghur musapirlirining wetinidin ayrilghandin kéyin duch kélidighan qismetlerni yorutup bergen.

RFA/Hebibulla izchi

Munber pa'aliyiti jeryanida kishiler “Uyghurlargha erkinlik! tibetlerge erkinlik!” dégen xetler bésilghan maykilarni kiyip, özlirining Uyghur we tibetlerge bolghan hésdashliqini bildürüshken. Bu munberge qatnashqan bezi tetqiqatchilar we muxbirlar, özlirining Uyghur mesilisige burundin diqqet qilip kéliwatqanliqini, emma bügün bu yerde bir Uyghurning aghzidin sherqiy türkistandiki paji'elerni anglashning özlirini téximu tesirlendürgenlikini, bundin kéyin bu mesile heqqide izdinip küch chiqiridighanliqini bildürüshken.