Shiwétsariye mektepliride Uyghur mejburiy emgiki tonushturuldi
2024.05.16
Shiwéytsariye Uyghur jem'iyitining sabiq re'isi endili qaraxanli ependi oqughuchilargha ikki jumhuriyet heqqide chüshenche bermekte. 2024-Yili 16-may, siyurix shiwétsariye.
RFA/Hebibulla Izchi
Uyghur mejburiy emgiki pütün dunyaning diqqitini tartqan bir mesile bolush bilen birge, muhajirettiki Uyghurlarmu jiddiy köngül bölüwatqan bir mesilidur. Bu munasiwet bilen shiwétsariye Uyghur jem'iyiti 16-may küni shiwétsariyening siyurix shehride, siyurx shitatliq ottura mektep oqughuchilirigha bir meydan Uyghur mejburiy emgiki we Uyghur irqiy qirghinchiliqining mejburiy emgek bilen bolghan munasiwitini tonushturghan.
Bu pa'aliyetni teshkilligüchi shiwéytsariye Uyghur jem'iyitining sabiq re'isi endili qaraxanli ependi radiyomizning ziyaritini qubul qilip, bu heqte tepsiliy melumat bérip ötti.
Endili ependining bildürüshiche, shiwétsariye Uyghur jem'iyiti yillardin béri bu xil pa'aliyetni teshkillep kéliwatqan bolup, bu qétimqisi shiwétsariyening her qaysi shitatlirida élip barghan léksiye sözlesh pa'aliyitining 4-qétimliqi iken. Bu léksiye shiwétsariye Uyghur jem'iyiti teripidin teyyarlan'ghan chong hejimdiki süretlik we sinliq doklat arqiliq tonushturulghan bolup, endili ependimning bildürüshiche töt basquchluq tonushturushta Uyghur mejburiy emgikidin bashqa yene sherqiy türkistanning jughrapiyesi, xitay ishghalidin mustemlike tarixighiche bolghan jeryanlar tepsiliy tonushturulghan.
Léksiyening oqughuchilarning eng diqqitini tartqan qismi bolsa, zal ichige tizilghan shinjang saqchi höjjetliridiki tutqun balilar we yashlarning resimliri bolup, endili ependi oqughuchilargha bu balilarning özliri bilen teng yashta ikenlikini, qolidiki téléfonning zeretligüchisi, yaki üstidiki her qandaq birer kiyimining mushu balilarning qolida ishlen'genlik éhtimali barliqini éytqanda, pütün zal sükünatqa chömgen. Endili qaraxanli bu heqtiki tepsilatlarnimu radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.
Shiwétsariye Uyghur jem'iyitining re'isi rizwan'ay ilham xanimmu bu heqte pikir bayan qilip, yillardin béri dawam qiliwatqan bu xil léksiyelerdin tesirlen'gen bezi shiwétsariye yashliri ichide Uyghur mejburiy emgiki heqqide dissértatsiye, ilmiy maqale yazghanlarningmu barliqini, bezilirining shiwétsariye metbu'atlirida Uyghur mejburiy emgiki we sherqiy türkistandiki irqiy qirghinchiliq heqqide obzorlar élan qilghanliqini bildürdi hemde yerlik yashlarni sherqiy türkistan dawasigha ekirishning muhimliqi heqqide köz qarashlirini otturigha qoydi.
Shiwétsariye Uyghurliri we shiwétsariye Uyghur jem'iyiti yillardin béri Uyghur dé'asporasining jenwediki pa'aliyetlirige sahibxanliq qilish birge, özliri turushluq dölettimu aktip pa'aliyet qilip kelmekte. Ular yéqinda yene shiwétsariye hökümitini xitay bilen bolghan erkin soda kélishimige qayta qarap chiqishqa dewet qilghan imza toplash pa'aliyitini bashlatqan idi, bu qétimqi léksiyege qatnashqan oqughuchilarmu bu imza toplash herikitige aktipliq bilen ishtirak qilip imza quyushqan. Eslide ikki sa'etke pilanlan'ghan léksiye töt sa'etke yéqin dawam qilghan bolup, oqughuchilar bes-beste so'allar sorashqan we “Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün biz néme qilalaymiz?” dégen témidiki köz qarashlirini otturigha quyushqan.