Uchturpandiki shoxla zawutining amérika qara tizimlikidiki xitayning COFCO-Sugar shirkitige tewe ikenliki aydinglashti

Beydu uchur ambiridiki xatirilerdin melum bolushiche, uchturpandiki shoxla zawuti, yeni uchturpan méwe we köktat mehsulatliri shirkiti 2007-yili qurulghan.

Zawutning qurulushi bilen da'iriler déhqanlarni deslepki yillarda birqanche ming mo yerge pemidur téritqan bolsa, kéyinki yillarda nechche on ming mo yerge téritqan. Xatirilinishiche, 2019-yili uchturpanda 43 ming 220 mo yerge pemidur térilip, 168ming 300 tonna mehsulat élin'ghan. Xitay xewerliride bu ishlepchiqirishtiki zor muweppeqiyet dep teswirlen'gen. Emma radiyomizgha kelgen inkaslardin melum bolushiche, mezkur mehsulat miqdari, bolupmu uning iqtisadiy qimmiti déhqanlarning serpiyatigha nisbeten éytqanda intayin töwen bolup, déhqanlar bu ishlepchiqirishtin köplep ziyan tartqan. Shundaq turuqluq, pemidur térishtin qutulalmighan.

(COFCO Xitay ashliq mehsulatliri soda guruhi) ning tor bétidiki tonushturushtin melum bolushiche, bu, xitayda eng deslep qurulghan we xelq'aragha yüzlen'gen yéza igilik mehsulatliri soda guruhi bolup, COFCO-Sugar uning Uyghur élidiki tarmiqi iken we mexsus pemidur qiyami ishlepchiqirish we éksport qilish bilen shughullinidiken. Bu shirketning uchturpandin bashqa sanji we qumuldimu shoxla zawutliri, ürümchide wakaletchi ishxaniliri mewjut iken. Uning uchturpandiki zawuti COFCO uchturpan méwe we köktat mehsulatliri shirkiti dep atilidiken. Inkaslardin yene melum bolushiche, uchturpandiki bu shirket xadimliri yerlik da'iriler bilen til biriktürüp, déhqanlarning mejburiy emgekke sélinishida bezide yétekchilik, bezide türtkilik rol oynighan. Uchturpanning imamlirim yézisidin téléfonimizni qobul qilghan, emma özini ashkarilashni xalimighan bi'ir kent kadirining bayan qilishiche, yerlik ahaliler pemidur térishni ret qilghan ehwalda, mezkur shirket xitay ölkiliridin “Tériqchiliq mahirliri” ni teklip qilip ekelgen we bu “Mahirlar” shirket teminligen iqtisadqa tayinip turup yerlik ahalilerning tériqchiliq yerlirini erzan bahada sétiwalghan. Imamlirim yézisidiki bir kent saqchisining déyishiche, mezkur shirket teklip qilip ekelgen 3 a'ililik xitay köchmen 7-kenttiki 400 mo yerni mezkur shirketning yardimi bilen sétiwalghan. Netijide öz yerlirige pemidur térishni ret qilghan yerlik ahaliler xitay köchmenlirining pemidur étizlirining ishlemchilirige aylinip qalghan. Yene bir kent amanliq mudirining ashkarilishiche, bu shirketning wasitisi bilen, u mes'ul kenttiki 10 ming mo térilghu yerdin 3 ming mosi 17 a'ililik xitay köchmenning qoligha merkezleshken, qalghan 7000 mo yer bolsa 350 a'ililik Uyghur déhqanning igidarchiliqida qépqalghan.

COFCO-Sugar Shirkitining Uyghur élidiki bu qilmishliridin xewer tapqan amérika hökümiti, mezkur shirketni 2023-yili Uyghur mejburiy emgikidin paydiliniwatqan shirketler qatarigha kirgüzüp émbargo qoyghan.

Tordiki uchurlardin melum bolushiche, asiya, afriqa we latin amérikasidiki 80 din artuq döletke mehsulat éksport qilidighan bu shirket aldinqi yili 300 ming tonna pemidur qiyami, 4500 tona pemidur talqini ishlepchiqarghan. Hazirghiche éniqlashlirimizdin bu mehsulatlardin qanchilik qismining Uyghur élide ishlepchiqiridighanliqi we amérika émbargo qoyghandin kéyin, qanchilik cheklimige uchrighanliqi téxi melum emes.