D u q: da'irilerning chaghan ötküzüsh teshwiqati Uyghurlarni assimilyatsiye qilish siyasitining yalingach ipadisi

Bu yilmu Uyghur aptonom rayon da'iriliri xitayning chaghini mezgilide herqaysi jaylarda qattiq bixeterlik tedbirini kücheytish bilen bille, radi'o, téléwizorlarda Uyghurlarningmu xitayning chaghan bayrimini tebriklewatqanliqi heqqide teshwiqat-xewerlerni köpeytti. Bu xil ehwalgha qarita chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliridin dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit jiddiy inkas qayturup, da'irilerning bu xil teshwiqatliri Uyghurlarni assimilyatsiye qilish siyasitining yalingach ipadisi ikenlikini tekitlep, Uyghurlarni öz örp- aditini qoghdashqa chaqirdi.

2013-Yilliq chaghan mezgilide, xitayning hökümet metbu'atlirining, yillardin buyan rayonda yolgha qoyuluwatqan bayramliq charlash, chaghanda nöwetchi qoyush qatarliq türlük bixeterlik tedbirliri heqqidiki xewerlerni bergendin bashqa, chaghan mezgilide ötküzülgen térrorluqqa qarshi qoralliq manéwir we Uyghurlarningmu chaghanni tebriklewatqanliqi heqqidiki xewerlerni bérishi, Uyghur tordashlirining naraziliqini qozghighandin bashqa, dunya Uyghur qurultiyi qatarliq chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining we Uyghur közetküchilirining eyiblishige uchridi.

Ötken bir heptidiki xitayning xitay armiyisi xewerler tori, junggo xewerler tori, xelq tori qatarliqlarda Uyghur élide élip bériliwatqan térrorluqqa qarshi manéwir we bu manéwirda Uyghurlarning térrorchilar rolini alghanliqi heqqidiki süretlik xewerler bésildi. Junggo xewerler torining 7-féwraldiki xewiride, shinjang qoralliq saqchi qisimliri 5-korpusi ötküzgen “Térrorluqqa qarshi manéwirida béshigha shapaq doppa kiydürülüp yerde yatquzulghan bir Uyghurning yénida herbiy apsharkini tutup turghan bir xitay eskerning süriti bésildi. Xewerde rayonda turushluq qoralliq qisim eskerlirining térrorluqqa qarshi emili jeng meshiqi ötküzüp, chaghan mezgilidiki hoshyarliqini, jeng qilish iqtidarini ashuruwatqanliqi teriplendi. Undin bashqa xitayning merkizi xelq téléwiziye istansisining 2013-yilliq chaghanliq programmisida, shinjang téléwiziyisi, shinjang géziti qatarliqlarda Uyghurlarningmu bahar bayrimida her xil pa'aliyetlerni ötküzgenliki teshwiq qilindi. Hetta melum bir Uyghurning chaghanni tebriklep öyining ishikige xitaylargha oxshash chaghanliq mesniwini Uyghurche hösnxet sheklide asqanliqi heqqide süretlik xewer bérildi.

Uyghur biz torining xelq'ara tor békitide xewer qilinishiche, Uyghur tordashlar bu xil xewerler heqqide xitaydiki ammiwi tor béketliride naraziliqini ipadilep, “Térrorluqqa qarshi turush manéwirlirida Uyghurlarning térrorchi qilip körsitilishi éghir mes'uliyetsizlik”,“Hökümet özi teshwiq qiliwatqan milletler ittipaqliqigha xilap qilmish” dep eyibligen. Tordashlar yene xitayning merkizi téléwiziye istansisining chaghanliq programmisida bérilgen aqsu awat nahiyisidiki melum bir Uyghur a'ilisining muselles ichip chaghan ötküzgenliki, shinjang géziti qatarliqlarda élan qilin'ghan chaghanda öyining ishikige xitaylargha oxshash mesnewi yézip chaplighan Uyghur heqqidiki resimlik xewerni eyiblep, “Bu xil teshwiqatlar Uyghurlarning milliy örp-aditige hörmet qilmighanliq, xitay medeniyitini Uyghurlargha zorlap tangghanliq” dégen inkaslarni yazghan.

Yéqinqi bir hepte ichide xitayning hökümet metbu'atlirida élan qilin'ghan bu xil xewerler dunya Uyghur qurultiyi qatarliq chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining qattiq eyiblishige uchridi.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit bügün radi'omizda bayanat bérip, xitay da'irilirining Uyghur élide her yili chaghan bayrimi mezgilide muqimliqni qoghdash bahaniside, türlük qattiq basturush we nazaret qilish heriketlirini kücheytiwatqanliqini, bolupmu bu yil chaghan mezgilide térrorluqqa qarshi manéwir ötküzüp Uyghurlargha heywe körsitish qatarliq heriketlerde bolushi Uyghurlarning naraziliqini hessilep ashuridighanliqini tekitlidi.

Bayanatchi dilshat rishit, xitayning merkizi téléwiziye istansisi qatarliq hökümet metbu'atlirida bérilgen Uyghurlarning chaghan ötküzgenliki heqqidiki xewerler heqqide toxtilip, islam dinigha étiqad qilidighan Uyghurlarning chaghan ötküzüp sharab ichiwatqanliqi heqqidiki körünüshlerning xitayning hökümet teshwiqat wasitiliride ashkara teshwiq qilinishi, Uyghurlargha xitay medeniyitini téngip Uyghurlarning milliy kimlikini yoqitishqa urun'ghanliq dep eyiblidi.

Dilshat rishit yene, dunya Uyghur qurultiyi namidin Uyghurlarni öz medeniyitini, diniy étiqadini qoghdashqa chaqirip, xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri hem gherb démokratik döletlirini xitayning Uyghurlargha qarita yürgüzüwatqan basturush we milliy assimilyatsiye siyasitini yéqindin közitip, xitaygha bésim ishlitishke chaqirdi.