Уйғур елидә рамизан мәзгилидә көпинчә мәсчитләрниң тақақлиқ, имамларниң қамақлиқ икәнлики ашкариланди

Хитай даирилири бу йил рамизан һәққидә һечқандақ еғиз ачмаслиқ арилиқ, уйғур елидики диний бастурушлирини хәлқара җамаәтниң көзидин қачурушқа урунмақта. Мухбиримизниң телефон зиярәтлири давамида, йеқинқи йиллардики чеқиштин аман қалған аз сандики мәсчитләрниңму тақақ икәнлики, диний затларниң көпинчисиниң йәнила қамақта икәнлики; мана бу икки амалиниңму районда рамизан ибадәтлирини мумкинсизләштүргәнлики ашкариланди. Төвәндә мухбиримиз шөһрәт һошурниң бу һәқтә тәйярлиған пирограммиси диққитиңларда болиду.

Хитай даирилири 2015 ‏вә 2016-йиллири “мәсчитләрни әлалаштуруш” нами астида, уйғур елидики мутләқ көп сандики мәсчитләрни чеқип ташлиған, аман қалғанлири 2017-йилидики чоң тутқун мәзгилидә тақилип кәткәниди. Илгирики ениқлашлиримиздин йәнә мәлум болушичә, хитай тәрәп 2020-йилиға кәлгәндә, хәлқара җамаәт пикриниң бесими билән һәр бир наһийәдә бирқанчә мәсчитни көргәзмилик үчүн ачқан болсиму, бу мәсчитләргә даириләр тәйинлигән имам вә намазханлардин башқа, адәттики пуқралар қәдәм бесишқа җүрәт қилалмиғаниди.

Биз уйғур елиниң бу йилқи рамизан вәзийитини айдиңлаштуруш үчүн, райондики алақидар идарә-органларға телефон қилдуқ. Хадимлар алдинқи күндикигә охшашла бу темида соаллиримизға җаваб беришни рәт қилди. Биз райондики мәсчит вә диний затларниң нөвәттики әһвалини билиш үчүн, алдинқи айда юрти нилқа наһийәсини зиярәт қилип кәлгән қазақистан пуқраси турсунәли дөләтбәктин мәлумат соридуқ. У, ғулҗадики 29 күнлүк зиярити давамида, пәқәт бирла мәсчитни көргәнлики, бу мәсчитниң алдидин 10 қетим өткән болсиму, мәсчиткә кирип-чиққан бир кишини көрмигәнликини ашкарилиди. У йәнә райондики сиясий вәзийәт әнсизчилики сәвәбидин учрашқан кишилириниң мәсчитләрдә немә үчүн адәм йоқлуқи һәққидә изаһат беришкиму җасарәт қилалмиғанлиқини тилға алди. У нилқадин башқа тоққузтара, күнәс қатарлиқ наһийәләрни кәзгән болсиму, очуқ бир мәсчит учратмиған.

Тарави намизи рамизандики саваби чоң санилидиған вә иҗтимаий тәсири кәң болған ибадәтләрдин биридур. Ғулҗа наһийәсидин телефонимизни қобул қилған бир аһалиләр комитети мудири, өзиниң таравиниң немә икәнликини билип кәтмәйдиғанлиқини изаһлаш билән бирликтә, өзи мәсул кәнттә бирму мәсчит йоқлуқини, шуңа бу кәнттә тарави намизи оқулуштин сөз ечишниң мумкинсизликини ашкарилиди. Ғулҗа шәһиридики аһалиләр комитети мәсуллириму, мәһәллә вә әтрапида диний затларниң қалмиғанлиқи, көпинчисиниң түрмә вә лагерларда җаза өтәватқанлиқидин бешарәт бәрди. Қәшқәрниң йеңишәһәр вә конашәһәр наһийәсидики сақчи хадимлириму, өз тәвәликидә мәсчитләр саниниң азлиқи, униң үстигә буларниң тақақ икәнликини баян қилиш арқилиқ, уйғур елидә рамизан өткүзүшниң һәр җәһәттин мумкинсизләшкәнликини оттуриға чиқарди.

Хитай даирилири хәлқара сәһниләрдә “дунядики әң бәхтлик мусулманлар” дәп тәшвиқ қиливатқан уйғур җәмийитидә мәсчитләрниң рамизан мәзгилидиму тақақлиқ вә диний затларниң қамақта икәнлики һәққидә мәлумат бәрдуқ.