Уйғур елидә йәр булаңчилиқи давам қилмақта, буниңға наразилиқ билдүрүшму тосқунлуққа учримақта

Қумулда йери тартивелинған белиқиз ханим

Уйғур районида давам қиливатқан ахбарат чәклимилири вә җазаларға қаримай, уйғур иҗтимаий ахбарат васитилиридә уйғур деһқанлириниң пәрядлири йәнила давам қилмақта:

_ Бизгә игә чиқидиған бир дөләт йоқму? ! бизни сорайдиған бир һөкүмәт йоқму? ! …

Қумулниң астанә йезисидин икәнликини баян қилған бу ханимниң шикайәтлиридин мәлум болушичә, мәзкур йезидики аһалиләр даириләрдин рухсәт алған һалда тәвәликтики бир боз йәр парчисиға 3-4 йилдин буян әҗир сиңдүргән вә уни терилғу йәргә айландурған. Әмма бу йилға кәлгәндә, бу йәрләр аһалиләрниң қолидин тартивелинған вә мәлум кишиләр тәрипидин ағдурулуп, бузғунчилиққа учриған.

Телефонимизни қобул қилған астанидики бир кәнт кадири, пәряд чекиватқан ханимни тонумайдиғанлиқи вә у инкас қилған әһвалдинму хәвәрсизликини ейтти.

Өткән һәптә торға чиққан бир хәвәрдә ғулҗа наһийәсиниң байтоқай йезисидиму бир түркүм йәрләрниң тартивелинғанлиқи паш қилинған вә ениқлашлиримизда, бу йәрләрниң хитай ширкәтлиригә сетиветилгәнлики дәлилләнгәниди.

 Қумулдин телефонимизни қобул қилған, әмма өзини ашкарилашни халимиған бирәйләнниң дейишичә, йеқинда қумулда “қанунсиз ечилған йәрләрни йиғивелиш” нами астида деһқанларниң қолидики бир қисим йәрләр тартивелинған. Бу йәр тартивелиш долқунида, нәччә он миң мо йәр ачқан хитай көчмәнлиригә даириләр чеқилмиған, пәқәт чәклик имканлиридин пайдилинип бирқанчә модин йәр ачқан йәрлик аһалиләрниң йәрлири тартивелинған. Вәзийәттин хәвәрдар кишиниң йәнә әскәртишичә, мәзкур видийода шикайәт қиливатқан аялниң исми белиқиз болуп, у бу видийосида ялғуз өзиниңла әмәс, бәлки қумулдики нәччә йүзлигән аһалиниң дәрдини баян қилған.

Белиқиз ханимниң бу пәрядлиридин мәлум болушичә, у, боз йәргә сиңдүргән тәр вә хираҗәтлирини тилға елип, кәнт мәсуллиридин йәрни тартивалмаслиқни көп қетимлап тәләп қилған.

 Кәнт мәсуллири “йәр дөләтниң” дегән бир еғиз җаваб билән униң вә кәнттики башқа деһқанларниң тәләплирини рәт қилған.

 У өткән һәптә өзигә тәвә йәргә кәлгинидә, йәрлириниң башқилар тәрипидин ағдурулуватқанлиқини көрүп ахирқи чарә сүпитидә, әһвални дойин арқилиқ җәмийәткә ашкарилиған.

 Игиләшлиримиздин мәлум болушичә, астанә йезиси 3-кәнтниң мәсули, искәндәр исимлик киши болуп, у соаллиримизға җавабән, бу йәрләрни бир тәрәп қилишта өзиниң қанундин чәтнимгәнликини илгири сүрди. Әмма у, йәрлик аһалиләрниң йәрлири тартивелинип, хитай көчмәнлириниң йәрлири тартивелинмиғанлиқидәк реаллиқни инкар қилмиди. У бу һәқтә мәхсус доклат арқилиқ мәлумат беришни халайдиғанлиқини билдүрүп, һәқиқий әһвални тилға елиштин өзини қачурди.

 Тордики инкасларда баян қилинишичә, йәр булаңчилиқи уйғур елиниң һәрқайси җайлирида йүз бериватқан болуп, байтоқайниң чиғлиқ кәнтидә йери тартивелинған аһалиләрниң кәнт вә йеза атлап алақидар органларға әһвални инкас қилишиму тосқунлуққа учриған. Ғулҗа шәһириниң кепәкйүзи йезисидин йери тартивелинғанлар шәһәр вә областқа қәдәр әһвални инкас қилип баралиған болсиму, әһвалға сот вә сақчи хадимлири арилишип, йәрлик аһалиләрни йәрлиридин ваз кечишкә қистиған.

Һазирғичә игиләшлиримиздин мәлум болушичә, ғулҗида бу йәр булаңчилиқи “йәрләрни ихтисас игилириниң қолиға мәркәзләштүрүш” намида елип берилған болса, қумулдикиси “қанунсиз ечилған йәрләрни йиғивелиш” намида елип берилған.

 Аилидики ғоллуқ әзалири лагер вә түрмиләргә елип кетилгән йәрлик аһалиләр, аддий вә ахирқи тирикчилик васитиси болған терилғу йәрлиридинму айрип қалғандин кейин, һаят қелишниң бир йоли сүпитидә бешиға кәлгәнләрни иҗтимаий ахбаратқа ашкарилиған. Қумуллуқ белиқиз ханим бу һәқтики қарарини видийосида мундақ баян қилиду:

 “гепимизни аңлайдиған орун тапалмидим, дойинға сөзләп дәрдимни аңлатмақчимән…”

Юқирида ғулҗа байтоқайдин башқа, қумулдиму йәрлик аһалиләрниң йәрлири тартивелинғанлиқи вә наразилиқ билдүрүшиниң тосқунлуққа учриғанлиқи һәққидә мәлумат бәрдуқ.