Америка дөләт мәҗлиси “уйғур гурупписи” тоғрилиқ софи ричардсон ханим билән мәхсус сөһбәт

16-Април күни, америка дөләт мәҗлисидә “уйғур гурупписи” (Congressional Uyghur Caucus) ниң қурулғанлиқи рәсмий җакарланған болуп, мәзкур паалийәткә америка дөләт мәҗлисиниң көплигән әзалири, кишилик һоқуқ мутәхәссислири, тәтқиқатчилар, лагер шаһитлири вә паалийәтчиләр қатнашқан. Гуруппиниң қурулуш мунасивити билән өткүзүлгән мәхсус йиғинға хәлқара кишилик һоқуқни көзитиш тәшкилати хитай ишлири бөлүминиң сабиқ директори софи ричардсон (Sophie Richardson) му қатнашқан. Софи ричардсон мәзкур йиғинда тәбрикләш нутуқи сөзләш билән биргә “уйғур гурупписи” ниң кәлгүси хизмәтлири, паалийәтлири тоғрисида тәклип вә пикирлирини бәрди. Радийомиз бу мунасивәт билән софи ричардсон ханим билән мәхсус сөһбәт өткүзди. Софи ричардсон ханим, америка дөләт мәҗлиси “уйғур гурупписи” ниң уйғур қирғинчилиқини тохтитиш үчүн қандақ конкрет һәрикәтләрни елип бериши керәкликини вә бу гуруппиниң америка-хитай ташқи сияситини шәкилләндүрүштә, болупму кишилик һоқуқ мәсилисидә қандақ рол ойнайдиғанлиқи қатарлиқ темиларда тохталди.

Төвәндә өз мухбиримиз шәһризадниң софи ричардсон ханим билән өткүзгән мәхсус сөһбити диққитиңларда болиду.

Мәзкур сөһбәтниң тәпсилатини юқириқи аваз улинишидин аңлиғайсиләр.

Мухбир: софи ричардсон ханим, зияритимизни қобул қилғиниңизға көп рәһмәт. Америка дөләт мәҗлиси “уйғур гурупписи” қандақ конкрет һәрикәтләрни елип берип, уйғур қирғинчилиқини түп йилтизидин һәл қилалайду, шундақла хитай һөкүмити вә уларға бағланған ширкәтләр, содигәрләр, алақидар тәрәпләр вә җавабкарларниң мәсулийитини сүрүштүрәләйду?

Софи ричардсон ханим: мениңчә, “уйғур гурупписи” дәрһал қилалайдиған үч иш бар. Алди билән улар очуқ доклат бериш йиғинини тәләп қилип, бу мәсилигә четишлиқ америка һөкүмәт органлириниң һәммисидин панаһлиқ делолири, диний әркинлик вә дөләт һалқиған бастурушлар һәққидә мулаһизә йүргүзүши лазим. Мениңчә, бу сиясий җәһәттин мурәккәп болған бу бир йилда бу мәсилини әстә сақлашқа пайдилиқ. Иккинчидин, кеңәш палатаси башқа демократик дөләтләрдики охшаш пикирдики парламент әзалири билән алақилишип, дөләт мәҗлиси әзалириниң һәр бир уйғур америкалиқларға вәкиллик қилишиға капаләтлик қилиши керәк. Чүнки билгиниңиздәк, бу мәсилә һәм ички вә ташқи сиясәт мәсилисидур. Мениңчә, бу мәсилидә икки тәрәпкила толуқ вәкиллик қилиш бәкму муһим. Үчинчидин, “уйғур гурупписи” ниң йетәклиши билән мутәхәссисләр гурупписи тәшкилләп, хитай һөкүмәт әмәлдарлириниң ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайитигә шерик болғанларниң җавабкарлиқни сүрүштүрүш йоллири һәққидә пикир вә тәклипләрни бериши керәк.

Мухбир: сизниңчә, “уйғур гурупписи” америка-хитай ташқи сияситини шәкилләндүрүштә, болупму кишилик һоқуқ мәсилисидә қандақ рол ойнайду?

Софи ричардсон ханим: “уйғур гурупписи” ниң бир қисим әзалири авам палатаси ташқи ишлар комитетида болуп, уларниң кеңәш палатасидики кәсипдашлири билән болған мунасивити интайин қоюқ. Шундақла улар ташқи сиясәт орниниң охшимиған җайлирини игилиди, бу интайин муһим бир нуқта. Мениңчә, мушундақ алаһидә орун тутуши сәвәблик, улар кишилик һоқуқ мәсилидә алға илгириләшкә һәқиқий ярдәм берәләйду. Чүнки уларниң көпинчиси хоңкоң мәсилиси, тибәт мәсилиси, хитай чоң қуруқлуқидики кишилик һоқуқ қоғдиғучилири мәсилисидә диялоглишиду. Униңдин сирт улар йәнә башқа дөләт мәҗлиси органлири, шундақла йеңидин кәлгән мәмурий мәҗлисниң йеңи әзалириниң иш күнтәртипини бәлгиләйдиған өзгичә иқтидари бар. Бу интайин күчлүк бир рол. Уларниң көпинчиси дөләт мәҗлисиниң тәҗрибилик әзалири болғачқа, улар йетәкчилик қилиш вә күнтәртип бәлгиләш ролини җари қилдурушқа һәқиқәтән мас келиду.

Мухбир: зияритимизни қобул қилғиниңизға көп рәһмәт!

Софи ричардсон ханим: сиз билән параңлашқинимдин хурсәнмән!