Уйғур мәсчитлириниң хитай саяһәтчилири үчүн бәзмиханиға айландурулуши немидин дерәк бериду?

Йеқиндин буян уйғур елидә “шинҗаң мәдәнийәт саяһәтчилики” йолға қоюлуп, юқири иқтисадий үнүм яритиватқанлиқи хитай таратқулирида бәс-бәстә хәвәр қилинмақта. Һалбуки хитай таратқулири көккә көтүрүп тәшвиқ қиливатқан аталмиш “шинҗаң мәдәнийәт саяһәтчилики” дә 2017-йилдин буян уйғурларниң намаз оқуши чәкләнгән бир қисим мәсчитләрниң хитай саяһәтчилиригә ечиветилгәнлики, һәтта бир қисим мәсчитләрниң хитай саяһәтчилири көңүл ачидиған бәзмиханиларға айландурулуватқанлиқи ашкариланмақта.

Бу һақарәтлик көрүнүшләр чәтәлләрдики фейисбук қатарлиқ иҗтимаий алақә мунбәрлиридә ашкариланғандин кейин, буниңға қарита чәтәлләрдики уйғур җамаитиниң қаттиқ инкаси вә ғәзипини қозғимақта. Америка уйғур бирләшмисиниң рәиси әлфидар елтәбир ханим хитай һөкүмитиниң уйғурлар үчүн муқәддәс җай һесаблинидиған мәсчитләрни бәзмиханиларға айландурушидәк қилмишлири муһаҗирәттики уйғурларниң қаттиқ ғәзипини қозғиғанлиқини билдүрди.

Америкиниң верҗинийә иштатидики уйғур җамаәтчиликигә имамлиқ қилип келиватқан әнқәр әнвәр һаҗимниң билдүрүшичә, ислам диниға етиқад қилип келиватқан уйғурлар үчүн ейтқанда, аллаға ибадәт қилип намаз оқуйдиған мәсчитләр һечқачан диний етиқади болмиған хитай саяһәтчилири халиғанчә зиярәт қилидиған җай әмәс. Бу хил сәҗдигаһларниң хитай саяһәтчилири нахша ейтип усул ойнаш арқилиқ көңүл ачидиған бәзмиханиларға айландурулуши уйғурлар үчүнла зор һақарәт болуп қалмастин йәнә пүткүл ислам дуняси үчүнму қобул қилғили болмайдиған һақарәтлик қилмиш һесаблиниду. Әнқәр һаҗим йәнә хитай һөкүмитиниң бу қилмишлириға қарита чәтәлләрдики уйғур җамаити өз наразилиқи вә қаршилиқини ипадиләш биләнла чәклинип қалмаслиқини билдүрди.

Униң тәкитлишичә, бу хил һақарәтлик қилмишни һәққанийәт туйғуси болған һәрқандақ бир инсан әйиблиши лазим. Болупму ислам диниға етиқад қилидиған мусулманлар җамаити вә мусулман дөләт һөкүмәтлири буниңға җиддий инкас қайтуруши керәк.

Америка уйғур бирләшмисиниң рәиси әлфидар елтәбир ханимниң билдүрүшичә, уйғур мәсчитлириниң бәзмиханиларға айландурулуши уйғур җамаити вә һәққанийәт туйғуси болған ғәрб дөләтлиридә қобул қилғили болмайдиған һақарәтлик қилмиш дәп әйиблиниду. Әмма мусулман дөләтлири буниңға қарита йәнила сүкүттә туруш йолини таллиған болуп, мусулман дөләтлириниң бу қилмишлири уларниң хитай һөкүмитидин келидиған мәнпәәтләрни муқәддәс ислам диний етиқадидинму үстүн қоюватқанлиқини көрситидикән.

 Һалбуки дуня уйғур қурултийи иҗраийә кометиниң муавин рәиси илшат һәсән әпәндиниң билдүрүшичә, хитай һөкүмитиниң бу қилмишлири ислам диниға қилинған зор һақарәт. Һалбуки һәр вақит ислам диниға хилап қилмишларни қаттиқ әйибләп кәлгән ислам һөкүмәтлири хитайдин келидиған мәнпәәтни көзлигини үчүн, йиллардин буян хитай һөкүмитиниң ислам диниға етиқад қилидиған уйғурларға қилған зулумлириға, җүмлидин хитайда ислам динини хитайчилаштуруш қилмишиға сүкүт қилишни таллап кәлгән. Мушу сәвәбләрдин мәсчитләрниң бәзмиханиларға айландурулушидәк бу хилдики һақарәтлик қилмишлар йүз бәргинидиму мусулманлар дуняси йәнила сүкүт қилип кәлмәктә икән.

Юқириқи аваз улинишидин тәпсилатини аңлайсиләр.