Uyghur meschitlirining xitay sayahetchiliri üchün bezmixanigha aylandurulushi némidin dérek béridu?

Yéqindin buyan Uyghur élide “Shinjang medeniyet sayahetchiliki” yolgha qoyulup, yuqiri iqtisadiy ünüm yaritiwatqanliqi xitay taratqulirida bes-beste xewer qilinmaqta. Halbuki xitay taratquliri kökke kötürüp teshwiq qiliwatqan atalmish “Shinjang medeniyet sayahetchiliki” de 2017-yildin buyan Uyghurlarning namaz oqushi cheklen'gen bir qisim meschitlerning xitay sayahetchilirige échiwétilgenliki, hetta bir qisim meschitlerning xitay sayahetchiliri köngül achidighan bezmixanilargha aylanduruluwatqanliqi ashkarilanmaqta.

Bu haqaretlik körünüshler chet'ellerdiki féyisbuk qatarliq ijtima'iy alaqe munberliride ashkarilan'ghandin kéyin, buninggha qarita chet'ellerdiki Uyghur jama'itining qattiq inkasi we ghezipini qozghimaqta. Amérika Uyghur birleshmisining re'isi elfidar éltebir xanim xitay hökümitining Uyghurlar üchün muqeddes jay hésablinidighan meschitlerni bezmixanilargha aylandurushidek qilmishliri muhajirettiki Uyghurlarning qattiq ghezipini qozghighanliqini bildürdi.

Amérikining wérjiniye ishtatidiki Uyghur jama'etchilikige imamliq qilip kéliwatqan enqer enwer hajimning bildürüshiche, islam dinigha étiqad qilip kéliwatqan Uyghurlar üchün éytqanda, allagha ibadet qilip namaz oquydighan meschitler héchqachan diniy étiqadi bolmighan xitay sayahetchiliri xalighanche ziyaret qilidighan jay emes. Bu xil sejdigahlarning xitay sayahetchiliri naxsha éytip usul oynash arqiliq köngül achidighan bezmixanilargha aylandurulushi Uyghurlar üchünla zor haqaret bolup qalmastin yene pütkül islam dunyasi üchünmu qobul qilghili bolmaydighan haqaretlik qilmish hésablinidu. Enqer hajim yene xitay hökümitining bu qilmishlirigha qarita chet'ellerdiki Uyghur jama'iti öz naraziliqi we qarshiliqini ipadilesh bilenla cheklinip qalmasliqini bildürdi.

Uning tekitlishiche, bu xil haqaretlik qilmishni heqqaniyet tuyghusi bolghan herqandaq bir insan eyiblishi lazim. Bolupmu islam dinigha étiqad qilidighan musulmanlar jama'iti we musulman dölet hökümetliri buninggha jiddiy inkas qayturushi kérek.

Amérika Uyghur birleshmisining re'isi elfidar éltebir xanimning bildürüshiche, Uyghur meschitlirining bezmixanilargha aylandurulushi Uyghur jama'iti we heqqaniyet tuyghusi bolghan gherb döletliride qobul qilghili bolmaydighan haqaretlik qilmish dep eyiblinidu. Emma musulman döletliri buninggha qarita yenila sükütte turush yolini tallighan bolup, musulman döletlirining bu qilmishliri ularning xitay hökümitidin kélidighan menpe'etlerni muqeddes islam diniy étiqadidinmu üstün qoyuwatqanliqini körsitidiken.

 Halbuki dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye kométining mu'awin re'isi ilshat hesen ependining bildürüshiche, xitay hökümitining bu qilmishliri islam dinigha qilin'ghan zor haqaret. Halbuki her waqit islam dinigha xilap qilmishlarni qattiq eyiblep kelgen islam hökümetliri xitaydin kélidighan menpe'etni közligini üchün, yillardin buyan xitay hökümitining islam dinigha étiqad qilidighan Uyghurlargha qilghan zulumlirigha, jümlidin xitayda islam dinini xitaychilashturush qilmishigha süküt qilishni tallap kelgen. Mushu seweblerdin meschitlerning bezmixanilargha aylandurulushidek bu xildiki haqaretlik qilmishlar yüz berginidimu musulmanlar dunyasi yenila süküt qilip kelmekte iken.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglaysiler.