“Uyghur tébabiti xelq'ara sana'et baghchisi” xitay üchün “Kozir” , Uyghur tébabiti üchün “Xiris” mu?

Nöwette, xitay hökümitining Uyghur tébabitini “Xitaydiki 4 chong milliy tébabetning biri” dégen nam astida, uni xelq'aralashturushqa yüzlendürüp, Uyghur tébabet dorigerlikining xelq'ara bazardiki soda éhtiyaji we zor tereqqiyat istiqbalgha ige bolushtek boshluqidin paydilinip, uni özining iqtisadiy menpe'et yaritidighan “Koziri” gha aylanduruwatqanliqi bilinmekte.

“Xitay kündilik xewerler tori” ning xewer qilishiche, 28-awghust küni ürümchi yéngi sheher yuqiri téxnika rayonida Uyghur élidiki eng chong dora sana'iti baghchisi qurulush türi: “Shinjang Uyghur dorigerlik cheklik shirkiti xelq'ara sana'et baghchisi” ning ul sélish murasimi ötküzülgen. Xewerde éytilishiche, bu qurulushqa 5 milyard yüen (texminen 704 milyon 374 ming amérika dolliri) meblegh sélin'ghan bolup, sana'et baghchisi türining omumiy qurulush kölimi 300 ming kiwadrat métirdin ashidiken, hemde qurulushning tamamlinishi üchün 6 yildin 8 yilghiche waqit serp qilinidiken.

2017-Yili bashlan'ghan Uyghur élidiki zor tutqunda Uyghur tébabiti sahesidiki serxillarmu tutqun nishani qilinip, Uyghur en'eniwi tébabiti sahesi zor dawalghushqa duch kelgenidi. Wahalenki, xitay hökümitining bügünki künde Uyghur tébabet dorilirining xelq'ara bazardiki zor tereqqiyat pursiti bolushtek boshluqidin paydilinip, uni xelq'aralishishqa yüzlendürüshni kücheytishi jiddiy diqqet qozghimaqta.

Hazir türkiyede yashawatqan we Uyghur tébabetchiliki kespidiki töhpikarlarning biri, Uyghur tébabet ilmiy jem'iyitining mudiri, mudir wirach mutellip éli haji emchi bu heqtiki endishilirini anglarmenler bilen ortaqlashti. U inkasida, xitay hökümitining nöwette Uyghur tébabiti dorigerlik sahesige yuqiri meblegh sélish we échish salmiqini üzlüksiz ashurushining Uyghur en'eniwi tébabiti sahesige élip kélidighan xirisliri heqqide öz qarishini bayan qildi.

Mezkur xewerdin qarighanda, bu sana'et türi reqemlik yuqiri téxnikiliq bashqurush sistémisigha ige yéngiliq yaritish ewzellikliri bilen xitay milliy tébabetchilik sahesidiki birinchi derijilik kespi ülge baghchisi bolup hésablinidiken. Shuningdek, Uyghur élidiki tetqiqat, ishlepchiqirish, sétish, xam eshya oboroti we “Medeniyet namayan qilish” birleshtürülgen tunji aliy derijilik yéshil eqliy iqtidarliq sana'et baghchisigha aylinidiken.

Türkiyede Uyghur tébabiti we dorigerliki heqqide tetqiqat élip bériwatqan tejribilik téwip shemshinur abdughopur xanim, Uyghur en'eniwi tébabiti dorilirining yuqiri pen-téxnikiliq usul boyiche pishshiqlap ishlepchiqirishning en'eniwi uslubtiki Uyghur tébabitining dawalash ünümi we roligha tesir körsitidighanliqini tekitlep, öz pikrini sherhlep ötti.

Xitay taratqulirining bu heqtiki xewerliride, Uyghur tébabiti xitaydiki 4 chong milliy tébabetning biri dep jar sélin'ghan bolup, piroféssor mutellip éli haji emchi buninggha qarita qattiq naraziliqini bildürdi. U mundaq dédi.

Xitay taratqulirining bu heqtiki xewerliride birdek halda xitay milliy tébabetchilik sana'et ülge baghchisidin ibaret bu tür arqiliq téximu köp we téximu yaxshi bolghan xitay milliy tébabiti dora mehsulatlirining dunyagha tonulushi we insanlarning saghlamliqigha mulazimet qilidighanliqi heqqide dawrang sélin'ghan. Shuningdek, qurulush tamamlan'ghandin kéyin danche, kapsul, suyuqluq qatarliq shekillerde hazirlinidighan Uyghur tébabiti dorilirining ishlepchiqirish liniyesining 53 ke, mehsulat ishlepchiqirish iqtidarining 24 milyondin 400 milyon qutigha qeder yetküzülidighanliqi tilgha élin'ghan.

Amérika kolombiye uniwérsitétining tébbiy mutexessisi doktor memtimin ependi bu heqtiki söhbetke daxil bolghinida, xitay hökümitining 2017-yilidin bashlap doktor xalmuratqa ghopurgha oxshash Uyghur tébabiti sahesidiki serxillarni basturush bilen bir waqitta, Uyghur tébabiti ilmiy sahesidiki patént we tetqiqat türlirining xitay da'iriliri teripidin tartiwélinip, talan-taraj qilishqa uchrighanliqini eskertti. U sözide yene, xitayning eksiche, nöwette “Uyghur tébabiti” bayriqini kötürüp, atalmish “Xelq'ara sana'et baghchisi” qurush arqiliq özining menpe'etige chogh tartiwatqanliqini ilgiri sürüp, mundaq dédi.

Derweqe, nechche ming yilliq uzun tarix hem özige xas dawalash uslubigha ige Uyghur en'eniwi tébabitining bügünki künlükte xitay hökümitining talan-taraj qilishigha uchrishi muhajirettiki Uyghur tébabiti sahesidiki kesip ehliliri we mutexessislerning küchlük naraziliqini qozghimaqta. Buning bilen teng yene, ularning Uyghur tébabitining kelgüsi tereqqiyat istiqbali heqqidiki türlük endishilirini qozghimaqta.