Uyghur yashliri istanbulda milliy medeniyet we rehberlik sen'iti boyiche terbiyelinishke bashlidi

Uyghur akadémiyesining re'isi doktor rishat abbas sözlewatidu. 2024-Yili 13-iyul, istanbul

Uyghur akadémiyesining uyushturushi bilen “Uyghur yashlirini milliy medeniyet we rehberlik boyiche terbiyelesh kursi” 13-iyul küni istanbulda échilish murasimi bilen resmiy bashlandi.

Échilish murasimida söz qilghan Uyghur akadémiyesining re'isi doktor rishat abbas, bu kursning ehmiyiti toghrisida toxtaldi.

Doktor rishat abbas ependi sözide, ötken yili Uyghur akadémiyesi teripidin enqerede uyushturulghan Uyghur yashlirini terbiyelesh kursida mexsus Uyghur ana tilini ögitish meqset qilin'ghanliqini, ikki heptilik u kursta körünerlik netijide qazan'ghanliqini tekitlidi. U, bu qétimqi Uyghur yashlirini terbiyelesh kursida Uyghur tili we medeniyiti shundaqla milliy kimlikni qandaq qoghdap qélish, tereqqiy qildurush we yashlarning yétekchilik rolini jari qildurush jehette terbiyelesh üchün mexsus mutexessislerni teklip qilip léksiye orunlashturulghanliqini bildürdi.

Échilish murasimigha qatnashqan amérikining bir diplomatiye xadimi muhim söz qildi we Uyghurlarni qollap-quwwetleydighanliqini bildürdi.

RFA/Arslan

Yighinda yene xadson institutining aliy tetqiqatchisi olwiya inos (Olivia Enos) xanim söz qilip, Uyghurlarni qollaydighanliqini bildürüp mundaq dédi: “Méni bu pirogrammigha teklip qilghanliqinglar üchün rehmet éytimen, shunchiwala jiddiy bir mesilige qétilish üchün bu yerge kélish men üchün heqiqeten chong bir xushallinarliq ish boldi, Uyghur mesilisi derijidin tashqiri jiddiy bir mesile. Irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi sadir qiliniwatqan jinayet dawamlishiwatqan peytte échilghan bu pirogrammigha qatnishish, waqtimizni serp qilishqa erziydighan muhim bir ish. Uyghur mesilisini hel qilishni ilgiri sürüshte Uyghurlar qolimizdin kélishiche qollash we yardem bérishke erziydu. Pütün yighiwélish lagérliri taqalghuche bizmu tirishchanliqimizni dawamlashturimiz. Bu mesile her bir mehbus erkinlikke chiqquche, her bir a'ile birliship öz'ara jem bolghuche pütün dölet we hökümetlerni alaqidar qilidighan bir mesilidur. Ochuqini éytqanda, bu mesilini ilgiri sürüsh xizmitini waqti, tirishchanliqi we zéhnini béghishlighan shexsler élip baridu. U kishilerning köpinchisi bügün mana mushu zalda olturuptu, bu yerde otturigha qoyulghan doklatlar, léksiyeler we nutuqlar Uyghurlar üchün, bolupmu yashlar üchün intayin muhim” .

Olwiya inos xanim sözining axirida Uyghur yashlirigha xitab qilip, ularning bu kurstin toluq paydilinishini, Uyghurlar we Uyghur mesilisi toghrisida qandaq qilghanda özlirini eng yaxshi yétishtüreleydighanliqi toghrisida mutexessislerdin tartinmastin so'al sorishi kéreklikini tewsiye qildi. U sözi axirida: “Bu programmigha qatnishalmighan, özining namida sözliyelmeydighan we bésim astida turuwatqan Uyghur xelqini mushu pirogramma tügigiche qelbimizde we eqlimizde saqlayli”, dédi.

RFA/Arslan

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur akadémiyesi wexpisi re'isi doktor meghpiret kamal xanimning éytishiche, bu qétimqi “Uyghur yashlirini milliy medeniyet we rehberlik boyiche terbiyelesh kursi” da üch türlük sahe boyiche ögitish élip bérilidighan bolup, bular Uyghur ana tili we edebiyati, milliy medeniyitidin ibaret. Lékin bulardin bashqa yene rehberlik we yétekchilik qabiliyitini östürüshke alaqidar bilimler üchünmu mutexessisler teklip qilinip léksiye orunlashturulidiken.

Igilinishiche bu qétimliq “Uyghur yashlirini milliy medeniyet we rehberlik boyiche terbiyelesh kursi” 13-iyuldin 22-iyulghiche 10 kün dawam qilidighan bolup, Uyghur akadémiyesi wexpisining re'isi doktor meghpiret kamal xanimning bildürüshiche bu kursqa amérika, kanada, awstraliye, yaponiye, qazaqistan, qirghizistan, türkiye qatarliq dunyaning oxshimighan jaylirida yashawatqan Uyghur yashliridin 42 neper oqughuchi qatnashqan.

Doktor meghpiret xanim bu kursni uyushturushtiki közligen meqset toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Uyghurlarning hazirqi weziyiti hemmimizge melum, Uyghur medeniyiti we Uyghur xelqi hazir nahayiti chong qirghinchiliqqa duch kéliwatidu, mushundaq bir shara'itta medeniyetni qoghdap qélish Uyghur millitige mensup her bir wijdan igisining burchi, biz özimiz milliy medeniyetning yoqitiliwatqanliqini chüshinip yétiwatimiz, milliy medeniyetni wetinimizde nahayiti yaxshi yashighan, shu medeniyetning muhitida chong bolup üsüp yétilgen bizler bolsaq uning qedrige yétipla qalmastin belki buningdin kéyin u medeniyetning dawamlishishi üchün, Uyghur millitining mewjudiyitini saqlap qélish üchün choqum iz-basarlirimiz bolghan yashlirimizni terbiyelishimiz kérek, ulargha Uyghur medeniyiti toghrisida melumat bérishimiz kérek, yashlirimizning kündilik turmush hayatidiki Uyghurluq kimlikini chöridigen halda netijilerni qolgha keltürüsh üchün yétekchilik qabiliyitini östürüsh üchün léksiye sözlep hem özining saheside utuq qazinidighan hem Uyghurluqini, milliy kimlikini untup qalmaydighan, milliy kimlikining mewjutluqini saqlap qélish üchün yétekchilik rol oyniyalaydighan derijide terbiyeleshni meqset qilduq” .

RFA/Arslan

Uyghur akadémiyesining bash katipi abdulhemid qaraxan bu kursning ehmiyiti toghrisida toxtilip, xitaygha qarshi küresh sépide kelgüsidiki boshluqni toldurush jehette yashlarni terbiyelep iz basar yétishtürüshning muhim ehmiyetke ige ikenlikini, shundaqla dunyaning oxshimighan jaylirida muhajirette yashawatqan Uyghur yashlirini bir yerge jem qilip öz'ara tonushturush we birlik sep hasil qilishning muhimliqi, shuning üchün Uyghur akadémiyesi teripidin bu kursning uyushturulghanliqini tekitlidi.

Bu kursqa qatnashqan bir qisim yashlar özlirining tesiratlirini bayan qildi.

Istanbul uniwérsitétining qanun fakultétida oquwatqan Uyghur oqughuchi ma'ide, bu kursqa qatnashqan tesiratini ipadilidi. U özining ilgiri Uyghur tilini sözliyeligen bolsimu oqush we yézishni bilmeydighanliqini, ötken yili Uyghur akadémiyesi teripidin enqerede orunlashturghan ikki heptilik kursqa qatniship Uyghur tilini oqush we yézishni ögen'genlikini, bu qétimqi kursqa yene qizghinliq bilen qatnashqanliqini ipadilidi.

Yaponiyedin kélip kursqa qatnashqan merdan isimlik oqughuchi özining yaponiyede xelq'ara iqtisad kespide oquwatqanliqini, Uyghur tili we medeniyiti toghrisida téximu chongqurlap öginish üchün bu kursqa qatnashqanliqini bildürdi.

Zulpiqar isimlik Uyghur yash amérikadin özi bilen üch oqughuchi kélip bu kursqa qatnishiwatqanliqini, amérikadimu köp sanda Uyghurlarning yashawatqanliqini bildürdi we aliy mektepni püttürüp bolghandin kéyin Uyghurlar we Uyghur medeniyiti üchün xizmet qilish arzusi barliqini ipadilidi.