Xitayning hiyle-neyrengliri yorutup bérilgen “Qaytish” namliq filim resmiy tarqitildi
2024.11.15
Shiwétsiyediki Uyghur pa'aliyetchi nebijan elaning teshkillishide süretke élin'ghan “Qaytish” namliq qisqa hékaye filim “Sherqiy türkistan jumhuriyiti” xatire künide, yeni 12-noyabirda tamashibinlar bilen yüz körüshti.
Bu filimda gollandiyede yashaydighan adil isimlik bir yashni wetendiki a'ilisi xitay saqchi küchlirining bésimi bilen weten'ge kélip “Tughqan yoqlash” qa chaqirishi, bu yash ürümchige qaytqandin kéyin wetende körgen saxta sehniler, bu yashning öyidiki saxta tughqanlar, shuningdek ularning mushu a'ilidiki her bir ish-heriketni nazaret qilidighanliqi estayidilliq bilen yorutup bérilgen.
“Qaytish” namliq bu filimning sénariyesini nebijan ela yazghan bolup, filimning rézhissorluqi türk téléwiziye filimlirining rézhissorluqini qiliwatqan dangliq rézhissorlarning mesliheti we yardimide tamamlan'ghan. Filimni ishlesh jeryanida türkiyediki bezi artislar filimdiki “Ana” roligha chiqishni ret qilghachqa, amalsizliqtin “Ana” rolini “Singil” roligha almashturushqa mejbur bolghan.
Bu filim nebijan elaning Uyghur muhajiritige teqdim qilghan ikkinchi filimi bolup, bundin üch yil burun tarqitilghan “Xorlan'ghan wijdan” namliq filimimu körürmenlerning qizghin alqishigha érishken idi. Bu munasiwet bilen nebijan ela ependini ziyaret qilduq. U söhbitimiz jeryanida bu filimni ishlesh nöwettiki weziyetning jiddiy éhtiyaji ikenlikini, shuningdek filimni ishleshtiki meqsiti heqqide özining köz qarashlirini radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.
Bu filimda bash rol alghan waris sergez nöwette türkiyede kino-téléwiziye kespide ishlewatqan yash bolup, gollandiyedin ürümchige tughqan yoqlashqa barghan adilning roligha chiqqan. U özining bu filimda rol élish jeryanida weten'ge bir qétim bérip, shu so'al-soraqqa rastinila duch kelgendek bir héssiyatqa kelgenlikini radiyo anglighuchilar bilen ortaqliship ötti.
Bu filim 12-noyabir küni awstraliye, yaponiye, gollandiye, shiwétsiye qatarliq döletlerde birla waqitta tor arqiliq qoyulghan hemde filimni körgüchilerdimu alahide tesir qaldurghan. Bu filimni gollandiyedin tor arqiliq körgen lagér shahiti qelbinur sidiq xanim özining bu filimni körgendin kéyinki tesiratlirini radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.
“Shiwétsiye Uyghur birliki” ikki jumhuriyetning qurulush küni munasiwiti bilen birlik ezalirini bir yerge jem qilip bu filimni körgen. Birlik re'isi bextinur abduréhim bu munasiwet bilen radiyomiz ziyaritini qobul qilghanda “Filimda ishlitilgen kiyim-kéchekler we teswirlen'gen weqeler sherqiy türkistan we Uyghur muhajiritidiki emeliy ré'alliqni yorutup bergen” dédi.
Nebijan elaning bildürüshiche, “Qaytish” filimi arqiliq muhajirettiki Uyghurlargha xitayning hiyle-neyrenglirige aldanmasliqni eskertish meqset qilin'ghan. Bu filimni ishlesh jeryanida duch kelgen bezi qiyinchiliqlarnimu alahide tilgha alghan nebijan ela bu heqtiki köz qarashlirinimu radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.
Omumen bu filimda weten'ge tughqan yoqlashqa barghan bir Uyghurning weqelikini teswirlesh arqiliq xitayning tashqi dunyagha qaratqan ikki yüzlük teshwiqati, shundaqla Uyghur irqiy qirghinchiliqini yoshurushtiki rezil oyunliri filimdiki artislarning heriketliride chinliq asasida gewdilendürülgen, dep qaralmaqta. Mezkur filim hazirche heqsiz tarqitilmaydighan bolup, qiziqquchilarning heq tölep körüshige échiwétilgen.