“Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” ning Uyghur mejburiy emgiki bilen alaqisi barmu?

14-Dékabir yawropa parlaménti teripidin hazirlan'ghan “Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” yawropa ittipaqigha eza herqaysi döletlerning birdek maqulluqi bilen qarardin ötken.

Yawropa parlaménti xadimliri teripidin “Kishilik hoquq sahesidiki tarixiy bösüsh!” dep teripliniwatqan bu qanun ikki yilliq talash-tartishtin kéyin axiri testiqlan'ghan.

Yawropa axbarat wasitiliridiki xewerlerde bayan qilishiche, “Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” gérmaniyening 2023-yilidin buyan yolgha qoyup kelgen we 2024-yili yolgha qoyidighan “Yéngi teminlesh zenjiri qanuni” dinmu qattiq tüzülgen bolup, bu qanun yawropadiki shirketlerni yawropaning qimmet qarishini teminlesh zenjirining herbir halqilirigha qeder tetbiqlashqa mejburlaydiken. Gérmaniyening “Yéngi teminlesh zenjiri qanuni” 900 din artuq shirketke tesir körsetken bolsa, “Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” téximu köp shirketlerge tesir körsitidiken.

2024-Yili 1-aydin bashlap yolgha qoyulidighan “Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” da tilgha éliniwatqan muhim nuqtilargha nezirimizni aghdursaq, töwendikilerni köreleymiz:

Birinchi, mezkur qanun 500 din artuq ishchi-xizmetchisi bolghan, yer shari boyiche yilliq omumiy soda sommisi 150 milyondin ashidighan barliq shirketlerge tetbiq qilinidiken.

Ikkinchi, mezkur qanun 250 din artuq ishchi-xizmetchisi bolghan, yilliq omumiy soda sommisi 40 milyondin ashidighan shirketlergimu tetbiqlashqa uyghun kélidiken.

Üchinchi, yilliq omumiy soda sommisi 20 milyondin ashidighan, yawropa ittipaqigha tewe bolmighan xeterlik rayonlarda tijaret qilidighan, tawarlirini yawropa ittipaqi bazarlirida satidighan chet el shirketlirimu mezkur qanunning jawabkarliqigha tartilidiken.

“Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” ning tetbiqlinish da'irisi toqumichiliq, kiyim-kéchek, ayagh, déhqanchiliq, béliqchiliq, yémeklik ishlepchiqirish, minéral xam eshyalarni élip-sétish qatarliq keng sahelerni öz ichige alghan bolup, xilapliq qilghuchilar jerimane qoyush, namini bulghash, tölem tölesh, tijaret ehdinamiliri emeldin qaldurush qatarliq jazalargha uchraydiken.

“Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” ning Uyghur mejburiy emgiki bilen alaqisi barmu?

“Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” da xitaygha oxshaydighan mejburiy emgek hélihem höküm sürüwatqan mustebit döletlerning isimliri we mejburiy emgek bilen shughulliniwatqan xitay shirketlirining namliri biwasite tilgha élinmighan bolsimu, biraq bu qanunning Uyghur mejburiy emgiki bilen biwasite alaqisi bar iken. Bu qarashni ilgiri sürgen d u q re'isi dolqun eysa ependining bildürüshiche, bügün yer sharida mejburiy emgekning gépi otturigha chiqsa, kishilerning neziride Uyghur mejburiy emgiki örnek süpitide gewdilinidighan bir weziyet shekillen'gen. U sözide, mezkur qanunda “Uyghur mejburiy emgiki” déyilgen éniq bir madda yaki atalghu bolsimu, emma Uyghur mejburiy emgikining bu qanunning tüzülüshide türtkilik rol oynighanliqini eskertti.

Gérmaniyediki weziyet analizchisi gheyur qurban ependimu “Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” ning tüzülüshige Uyghur mejburiy emgikining zor tesir körsetkenlikini tilgha aldi. U sözide, hazirgha qeder yawropada mushundaq birlikke kelgen bir qanun bolmighanliqi üchün, xitaylarning öz tawarlirini bir dölet cheklise, yene bir döletke ekirip sétip, Uyghurlarning qan-teridin payda élishni dawamlashturup kelgenlikini, mezkur qanunning bu yochuqni étish rolini oynaydighanliqini tekitlidi.

“Yawropa ittipaqining teminlesh zenjiri qanuni” ning maqullinishi kishilik hoquq we insanperwerlik nuqtisidin muhim ehmiyetke ige bir hadise bolsimu, payda-menpe'et üchün adimiylikini yoqitidighan bezi shirket rehberlirining naraziliqlirini qozghighan. Xewerlerde bayan qilishiche, bir qisim kishiler “Biryussélning bu qarari shirketlerning téximu köp xil tallishi we erkin riqabet élip bérishigha tosqunluq qilidu” dep qaxshighan.